Herkenbare lerarenfrustraties

Als leraar heb je het op verjaardagfeestjes maar makkelijk. Want naast dat de genodigden in ieder geval een – veelal ongenuanceerde – mening hebben over de jeugd van tegenwoordig, wil men ook altijd graag van een leraar weten of hij of zij wel orde kan houden. Iedereen heeft op school gezeten, iedereen kan zich een voorstelling van het leraarschap maken en iedereen wil weten hoe het is om voor de klas te staan. En als het gesprek dan toch nog even stokt ? Dan is daar natuurlijk altijd nog de standaard discussie over die schandalig lange vakanties.

Misschien dat vanwege die herkenbaarheid van het leraarschap ook wel zoveel boeken over leraren verschijnen. Een kort wandelingetje langs een standaard boekenkast levert onder meer al Snijpunt (Nelleke Noordervliet), Suezkade (Jan Siebelink), Visser (Rob van Essen) en De buitenvrouw (Joost Zwagerman) op.

Het laatste boek van Graa Boomsma, Achttien, zou je ook bij deze lerarenboeken in kunnen delen. De al gepensioneerde leraar Paul Steen wordt door zijn voormalige leidinggevende gevraagd om nog één jaar les te komen geven. Je voelt als lezer natuurlijk meteen aan dat hij dat beter niet had kunnen doen. Een aantal van Steens leerlingen drijft deze leraar opzettelijk in het nauw nadat ze erachter gekomen zijn dat hun klasgenote Hanna Aalders een hartje in Steens agenda heeft getekend.

Maar dat is niet het enige probleem waar Steen mee worstelt: zijn moeder krijgt een naar ongeluk, zijn tante overlijdt en de bijna achttienjarige Hanna zoekt ook niet voor niets contact met haar mentor. Kortom: het leven van Steen staat meer dan gemiddeld op zijn kop in de week die in Achttien beschreven wordt. De vorm die Boomsma heeft gekozen is niet bijster origineel. De beschrijvingen over Steen wisselt Boomsma af met dagboekfragmenten van Hanna Aalders. Een effectieve maar tamelijk doorzichtige manier om eenieders handel en wandel duidelijk te maken.

Het grootste pluspunt van Achttien is dan ook dat Boomsma blijk geeft van een meer dan gedegen kennis van de problemen in het hedendaagse middelbare onderwijs. Diverse malen weet de auteur in deze roman de frustraties van de gemiddelde docent feilloos op papier te zetten: verplichte studiedagen, ellenlange vergaderingen en de onmogelijkheid om alle neuzen dezelfde kant op te krijgen.

‘Hoe groter de leiding, hoe minder slagvaardig ze wordt […] Helaas, al twee jaar worstelde de SL (schoolleiding) met het opstellen van een nieuw schoolplan, maar iets leesbaars, laat staan een krachtig geformuleerde onderwijsvisie tot 2012, was er nog niet gekomen. Het Oude Leren versus het Nieuwe Leren; vage overstijgend projecten, lawaaierig leerplein versus stil klaslokaal. De dames en heren kwamen er niet uit, nee, ze durfden niet te kiezen.’ Alleen al vanwege deze inzichten zou Achttien verplicht leesvoer moeten zijn voor alle mensen die op verjaardagsfeestjes weer eens over die te lange vakanties durven te beginnen.

Cilla Geurtsen

Graa Boomsma – Achttien. Nieuw Amsterdam, 160 blz. €16.50