Bijna alles komt goed

Luke en Jon van de Britse schrijver Robert Williams haalde de shortlist van de Dioraphte Jongerenliteratuur Prijs voor vertaalde boeken. Het boek wordt door de jury gezien als jongerenliteratuur, en door de uitgeverij als volwassen literatuur, want op die afdeling in de boekhandel vond ik het, maar ik denk dat het eerder bij de jeugdliteratuur thuishoort. ik zou geen precieze afscheiding kunnen definiëren, maar één van de elementen die het boek voor jongere lezers geschikt maakt, is de idee dat de wereld nog maakbaar is. Hoe diep je ook in de ellende zit, er komt altijd een moment van ommekeer en dan wordt alles beter. In het extreme zag je dat bij Will Grayson, Will Grayson (een van de boeken op de longlist van de DJP) een fantastisch leuk boek op de laatste hoofdstukken na, waarin het inzicht, de acceptatie en het geluk van de pagina’s druipt.

Hetzelfde procédé, maar minder Hollywoodachtig, vind je terug in Luke en Jon. Nadat de moeder van Luke bij een verkeersongeval om het leven is gekomen, is zijn vader in een depressie geraakt: hij werkt niet meer, de rekeningen worden niet betaald en uiteindelijk worden ze uit huis gezet. Ze gaan in een ander dorpje wonen in een krot dat nog net te betalen is en moeten het leven weer zien op te pakken. Een verrassende vreemdeling is de ouwelijk geklede buurjongen Jon die bij zijn hoogbejaarde grootouders leeft in een huisje iets lager op de heuvel waar Luke en zijn vader zijn neergestreken. Luke wordt gepest op school.

Hoe sympathiek ik de karakters ook vind en hoe aandoenlijk hun pogingen om uit de misère te komen; mij staat de voorspelbaarheid van het verhaalverloop tegen. De vragen die je jezelf stelt, worden keurig één voor één beantwoord. Geen enkele kans voor open doel wordt gemist. Zal de vader van Luke uit zijn lethargie komen? Zal er een vriendschap ontstaan tussen Luke en die merkwaardige, nerdachtige Jon? Zal het pesten ophouden? Zal Luke de dood van zijn moeder kunnen accepteren? Ga zo maar door. Voor een beginnende lezer is dat probleemoplossend vermogen van een boek misschien interessant, voor een lezer die iets meer verlangt, schiet dit boek tekort. Af en toe is Luke en Jon erg sentimenteel. Juist op het moment dat de as van de moeder op zee verstrooid wordt, komt er een enorme golf, die het scheepje optilt en weer neersmakt. Gelukkig weet Williams dat soort momenten te beperken. Juist de binnenvetter Luke weet de toon nuchter te houden. Stormen de emoties te heftig in zijn hoofd, dan gaat hij buiten rotsen schilderen. Het is jammer dat die nuchterheid die de buitenkant representeert van een woelende binnenwereld, teniet gedaan wordt door de constructie waarin alles toch min of meer goed komt.

Coen Peppelenbos

Robert Williams – Luke en Jon. Vertaald door Auke Leistra. Prometheus, Amsterdam. 200 blz. € 16,95.