Recensie: Tatiana de Rosnay – Haar naam was Sarah
Een roman oppimpen met de Holocaust
De nieuwe roman van Tatiana de Rosnay kom je overal op billboards tegen, maar ik had haar megabestseller Haar naam was Sarah nog nooit gelezen. Miljoen mensen gingen me al voor in Nederland en België en het werd tijd dat ik me eens in het fenomeen verdiepte. Je hoop altijd dat het grote publiek wel eens gelijk kan hebben.
Haar naam was Sarah kent tot halverwege het boek twee verhaallijnen. Aan de ene kant volg je het leven van het meisje Sarah dat met haar familie uit een appartement in Parijs wordt gehaald door de Franse politie en gedeporteerd wordt naar een kamp in Frankrijk. Aan de andere kant volg je het verhaal van de Amerikaanse Julia die in het heden toevallig in het pand terechtkomt waar Sarah in de oorlog uit is weggehaald. Heel toevallig is Julia ook nog eens journaliste en heeft ze de opdracht om over die tijd te schrijven. Zo komt ze achter steeds meer feiten over het pand dat sinds de oorlog in het bezit is van de familie van haar Franse man.
Om het allemaal wat erger te maken, de Jodenvervolging op zichzelf voldeed blijkbaar niet, weet het broertje van Sarah zich te verstoppen op het moment dat de rest van de familie wordt weggehaald. Sarah weet na allerlei verplaatsingen te ontsnappen (ze komt toevallig een politieman tegen die aan de goede kant staat en haar laat vluchten uit het kamp) en kan dankzij de hulp van een man en vrouw die aan de goede kant staan na weken terug naar het appartement in Parijs.
Julia volgt het spoor van die Sarah. Wat is er met haar gebeurd in de oorlog en na de oorlog? Hoe heeft ze alles kunnen verwerken? In de tussentijd heeft ze last van een overspelige echtgenoot, een weerbarstige schoonfamilie die niet graag ziet dat ze in hun verleden zit te wroeten en als klap op de vuurpijl blijkt ze ook nog eens zwanger, maar het kind wordt door haar man niet gewenst. Het leven van Julia is een optelsom van problemen. Vrouwen kunnen ongetwijfeld een probleem herkennen dat dicht bij hen ligt.
De roman leest door de korte hoofdstukjes vlot weg, maar daarmee is al het positieve wel gezegd. Wat een clichés weet De Rosnay achter elkaar op te schrijven. De slechteriken zijn heel slecht en de goeden zijn natuurlijk heel goed. De politieman heeft natuurlijk een ‘kille, dode blik in zijn ogen’, het meisje ‘trilde van angst’, haar broertje was ‘sprakeloos van angst’ en de moeder was ‘verlamd van afgrijzen’, men is ‘ontsteld’ en ‘verbijsterd’. Als lezer hoef je in ieder geval niet na te denken over wat je moet voelen. Werkelijk alles wordt ingevuld.
Als De Rosnay op het einde de zestigste herdenking van de Tweede Wereldoorlog aanhaalt dan weet ze ook alle heftige bijvoeglijke naamwoorden in één keer te gebruiken.
‘En elke keer dat ik het hoorde, waren mijn gedachten ineens weer vol pijn bij hem, bij haar. En terwijl ik naar de herdenkingsplechtigheid op tv keek, vroeg ik me af of William [de zoon van Sarah, cp] ooit aan mij dacht als hij dat woord ook hoorde, als hij ook die afgrijselijke zwart-witbeelden van het verleden over het scherm voorbij zag komen, de levenloze skeletten hoog opgestapeld, de crematoriums, de as, al die gruwelen.
Zijn familie was omgekomen op de afschuwelijke plek. (…)
En het allerlaatste, onvergetelijke beeld van het vallen van de avond, en de spoorbanen die opgloeiden in het donker, een intense, schrijnende combinatie van verdriet en herinnering.’
Dit is toch je reinste kitsch? Sterker nog, hier wordt de Tweede Wereldoorlog misbruikt om een mediocre verhaal over een vrouw met huwelijksproblemen op te pimpen. Ik vind Haar naam was Sarah ongekend smakeloos.
Coen Peppelenbos
Tatiana de Rosnay – Haar naam was Sarah. Vertaald door Monique Eggermont en Kitty Pouwels, Artemis & co, Amsterdam, 334 blz. €10,- (filmeditie)
Het zou me niet verbazen als mevrouw de Rosnay \’\’Dora Bruder\’\’ van Patrick Modiano gelezen heeft voor ze dit schreef. Dora Bruder is overigens wel een integer boek over hetzelfde onderwerp, en nog geweldig goed geschreven ook.
Op sommige punten krijgt deze recensie mijn gelijk. Maar of deze punten dan nog negatief zijn, dat is de vraag. Bijvoorbeeld: “Om het allemaal wat erger te maken, de Jodenvervolging op zichzelf voldeed blijkbaar niet, weet het broertje van Sarah zich te verstoppen…”. Als men een verhaal wil schrijven dat niet al 100 keer is verteld, moeten er wel elementen inzitten die nieuw zijn, in dit geval het broertje dat opgesloten zit in de kast. Daar draait tenslotte heel het verhaal rond. Als Peppelenbos een verhaal over alleen de Jodenvervolging wil lezen, moet hij een geschiedenisboek lezen.
Verder zegt hij dat je als lezer niet na moet denken over wat je moet voelen, want alles is al voorgekauwd. Is het niet logisch dat een auteur bijvoeglijke naamwoorden gebruikt in zijn boek? Zorgt dit niet voor het natuurlijk maken van een verhaal? Geeft dit de lezer niet inlevingsvermogen?
Even over het argument dat WOII misbruikt wordt om een slecht verhaal over een vrouw met huwelijksproblemen op te pimpen. Inderdaad, de extra verhalen over abortus en een man die haar bedriegt zijn overbodig. Maar lees maar andere verhalen waar hetzelfde concept van 2 verschillende tijden en verhalen gebruikt wordt, erop na, en je zult merken dat zij dit ook hebben. Dit zorgt tenslotte voor het kruiden van een boek. Zou het niet net iets te droog zijn moest het verhaal van Julia’s standpunt niets uit haar eigen leven bevatten? Men zou niets merken van de impact die het heeft op haar leven, en zij zou alleen maar de journaliste zijn die de ontdekkingen doet. Dan is het personage ‘Julia’ zelfs overbodig, want de lezer komt stukje bij beetje het verhaal toch te weten, met of zonder Julia.
Ik denk dat Coen Peppelenbos soms vergeet dat Haar naam was Sarah een fictieve roman is. Het boek moet vlot lezen, en de (meeste) elementen zijn verzonnen.
Deze recensie is wel zeer streng. Het boek volledig afbreken op basis van enkele clichés? Als je op deze manier gaat kijken naar elk boek, zullen er zeer weinig boeken zijn dat je wel goed vindt.
@ Axelle Meersman: ik weet wel dat dit een fictieve roman is (en geen non-fictieve roman), ik vind het alleen een beroerd geschreven fictieve roman:
@ Jorre de Schepper: er zijn godzijdank nog schrijvers die niet, zoals in Haar naam was Sarah, per pagina handenvol clichés nodig hebben. Dat zijn literaire schrijvers.
Ik vind het altijd fascinerend, de psychologie van de lezer. Lezers die emotioneel meegevoerd worden door een boek kunnen slechte recensies nauwelijks verkroppen – hoe slecht het boek ook is. Hoe kun je immers iemand ongestraft een boek laten afkraken dat jouw gevoelens tot zulke intense hoogtes heeft geleid? Dat zou hetzelfde zijn als erkennen dat je eigenlijk maar een simpel, plat wezen bent.
Zojuist zag ik de film naar dit boek. Eerstdaags leen ik het van de Openbare Leeszaal Amsterdam. Er zal met name na de uitzending gisteravond op Nederland1, denkelijk zoveel vraag zijn naar het geschreven verhaal, dat ik vrees dat \”eerstdaags\” véél weken kan duren. Waarom dan toch deze reactie?
Ik stoor me wat aan het naar mijn smaak verdoezelen van de emoties die ik in het verhaal proef. Inderdaad: meeslepende geschiedenis. Daarnaast mogen \”Als lezer hoef je in ieder geval niet na te denken over wat je moet voelen.\” en de slotzin van de recensent wat mij betreft wel wat zachtere bewoording krijgen. Ik raakte lamgeslagen door wat ik hoorde en zag, vermoedelijk óók als ik de verschrikkingen – en hun gevolgen – zal lezen. De zogenoemde clichés en het oppimpen passen volgens mij uitstekend bij de gebeurtenissen, ook die van Julia. Omdat in mijn verdoving in het ondergaan van deze film ik in mijn gevoelservaren, meegezogen in de totale rotheid, best wel zulke hoogtepuntjes \”als steuntjes\” ervaar voor een normaal meevoelen.
In mijn jongensjaren van 11 tot 16 – in Brabant – heb ik nauwelijks iets van de vervolgingen gemerkt, maar des te meer de keiharde Duitse onderdrukking in WOII ondergaan. Mijn associaties met mijn gevoelsaftakelingen van toen spelen een rol als ik deze recensie gevoelloos vind. Alles had zó kunnen gebeuren.
Uw zakelijke verslag vind ik niet te pruimen.
U geeft een reactie op een recensie van een boek op basis van het zien van de verfilming. Ik beoordeel niet de gevoelens van de lezer, iedereen mag voelen wat hij wil, ik beoordeel alleen het literaire product en dat is beroerd.
Coen Peppelenbos,
Dank voor je rake analyse van het boek.
Ik heb met verbazing en ergenis gelezen hoe de gruwelen van de oorlog blijkbaar niet erg genoeg zijn geweest voor deze schrijfster: Er moest er nog een jongetje in een kast doodgaan. Ook sluit ik me aan bij je kritiek op de stijl. Ik kreeg halverwege de indruk een doktersromannetje aan het lezen te zijn.
Ik heb de DVD bij het boek gekregen, maar weiger deze te kijken. Ik heb me al te boos gemaakt tijdens het lezen.
Ok. om over het plot dat je echt al vanaf de eerste bladzijde aan ziet komen, \’OOOOOH, mijn dochter heet Sarah!!! Bleh\” nog maar te zwijgen. En dat dat broertje in de kast gevonden zou worden, was ook al duidelijk toen hij erin stapte!
Het glazuur knapt er van van je tanden, zo kitsch!
De recensie is echt niet zo streng. Aangezien iedereen een andere smaak heeft. Ik ben het opzich wel eens met het feit dat er veel clichés in zijn verwerkt, maar toch. De kant van dit recensie lijkt puur kritisch. Je baseert je recensie op boeken die je al eerder hebt gelezen, dus niet bepaald over het boek zelf. De bijvoeglijk naamwoorden zijn er voor om te laten zien hoe de personages zich op dat moment voelden. Niks overdreven aan.
Ik vind persoonlijk dat het wel een goede boek is. Op deze recensie staat dat het smakeloos is, dat is helemaal niet waar want ik moest zelfs huilen op het einde van deze boek toen ik las dat Michel overleden was. Het is een boek vol emoties, ze gebruikt wel veel bijvoeglijke naamwoorden maar ik vind dat ze het goed doet want zo kan men de personages, gebeurtenissen, plekken beter voor zich zien. We kunnen zo de personages begrijpen en dus beter me ze meeleven in het boek. Ik had eigenlijk verwacht dat toen Sarah in het huis aankwam dat Michel gewoon heel ziek was, maar niet overleden. Het enig minpunt wat ik best irritant vond is dat de situatie bij Julia heel erg cliché was, we wisten wel dat dat zou gebeuren met haar kinderen en haar man, iedereen zag het wel aankomen dat ze terug ging verhuizen naar Amerika om daar een nieuwe leven te starten met haar dochter die ze natuurlijk Sarah noemde. Er was iets wat me ook wel stoorde en dat is toen Sarah op het einde zelfmoord gepleegd had door haar depressie. Het zou beter geweest zijn als zij heel oud werd en op het einde alles vertelde, en eventueel geheimen vertellen die alles terug logisch zou maken op het einde. Mijn persoonlijke mening op deze recensie is dat ik haar deels gelijk geef een deels niet.
Ik heb dit boek heel graag gelezen en heb ook totaal geen probleem met de manier van schrijven. Doordat de schrijfster veel details geeft kan je als lezer je veel beter inleven in het verhaal. Wat ik wel jammer vond is dat in het tweede deel van het boek de verhaallijn van Sarah stopte maar verder vond ik dit een heel aangenaam boek om te lezen. Het is ook een boek dat je moeilijk aan de kant kunt leggen, je hebt gewoon de drang om verder te lezen. Ik vind dit een aanrader voor iedereen die interesse heeft om meer te weten over de Jodenvervolging.