Nederlandse roman in Amerikaanse sfeer

Jonas Baham is de sociaal onhandige, in zijn reacties op anderen vaak nogal autistisch op de lezer overkomende ik-verteller van de debuutroman De huisvriend. Hij leidt een teruggetrokken bestaan op het gigantische landgoed Storm Lake, dat vele mijlen buiten de bewoonde wereld is gelegen. Hij verlaat Storm Lake op gezette tijden voor de hoognodige boodschappen of bezoekjes aan de boekhandel, maar de rest van de tijd verblijft hij op het landgoed. Hij houdt de schijn op dat hij de eigenaar is van Storm Lake, maar in werkelijkheid is hij de beheerder en verzorgt hij al twintig jaar lang de steenrijke Benjamin Krendler, een mensenschuwe kluizenaar die niet wil dat anderen van zijn bestaan afweten. De enige uitzondering op Benjamins afzondering vormt het wekelijkse bezoekje van een hoogleraar, de huisvriend. Deze functie is al door meerdere mensen vervuld, maar de komst van een nieuwe huisvriend zorgt voor problemen. Deze Fineman is veel te nieuwsgierig en daardoor vreest Jonas dat Benjamins afzondering zal worden doorbroken. Daarom neemt hij een drastisch besluit.

bertram koeleman huisvriendBertram Koeleman heeft gekozen voor een Amerikaanse setting en dat is een goede keuze. Het verhaal speelt zich af in Maine, een staat die bekendstaat vanwege de uitgestrekte, onbewoonde gebieden en de natuur wordt mooi beschreven, zonder dat te auteur verzandt in onnodige sfeerbeschrijvingen. Die setting is uitermate geschikt voor het verhaal van een zonderling, want het zou nou eenmaal een stuk moeilijker zijn om een dergelijke figuur in Nederland zo lang verborgen te houden. Maar dat is niet het enige on-Nederlandse aan dit boek. De personages zijn ook erg Amerikaans in hun naar de buitenkant hartelijke, maar aan de binnenkant teruggetrokken manier van handelen. Het verhaal komt zelfs zo authentiek over dat je dikwijls het gevoel krijgt een bijzonder goede Nederlandse vertaling van een oorspronkelijk Engelstalige roman te lezen, een gevoel dat versterkt wordt door af en toe wat on-Nederlandse zinnen in de dialogen.

Amerikaans of niet, De huisvriend is in elk geval een bijzonder geslaagde roman. Mede door de setting en de soms wat onbetrouwbaar overkomende verteller weet Koeleman een buitengewoon sinistere sfeer neer te zetten. De personages zijn goed uitgewerkt, met veel oog voor innerlijke psychologie. Als lezer vraag je je continu af wat er toch aan de hand is met Benjamin en Jonas en waarom de laatste zichzelf zo opoffert voor de eerste. Daarnaast kun je het boek ook amper wegleggen dankzij de geslaagde spanningsopbouw, die De huisvriend in feite vele malen spannender maakt dan de zogenaamde literaire thrillers van eigen bodem die de bestsellerlijst domineren. Als ik één Nederlandse roman een kans geef om het goed te doen in het buitenland dan is het dit debuut.

Lucas Zandberg

Bertram Koeleman – De huisvriend. Atlas Contact, Amsterdam, 252 blz. €19,95.