Een kaarsje dat harder flakkert

Annette, een jonge vrouw, komt om het leven als ze met vijf andere vriendinnen op vakantie is op het Griekse eilandje Paros. Een motor knalt op de stilstaande motor waar zij achterop zit. Een van de vriendinnen is Judith Koelemeijer. Bijna dertig jaar later schrijft ze het boek Hemelvaart over die traumatische gebeurtenis.

Koelemeijer reconstrueert de vakantie met de fatale afloop en daarbij put ze niet alleen uit haar eigen geheugen, maar ook uit de herinneringen van de vriendinnen en de betrokkenen bij het ongeluk. Dat levert schrijnende passages op, bijvoorbeeld als de ouders van Annette besluiten hun leven in West-Knollendam op te geven en te verhuizen naar Paros omdat ze denken daar dichter bij hun dochter te zijn.

Het probleem met Hemelvaart is echter dat het geheel is opgetrokken uit clichés, waarbij gevoelens en gedachten worden ingevuld en vaag esoterische conclusies worden getrokken voor de lezer. ‘Het was maar de vraag in hoeverre we verantwoordelijk konden worden gehouden voor wat ons overkwam. Waar onze eigen inbreng ophield en het toeval begon, de speling van het lot.’ Ook de vriendinnen spreken in gemeenplaatsen: ‘Bij sommige mensen heb ik het gevoel dat hun kaarsje als het ware harder flakkert dan bij een ander. Ze leven intenser, sneller, nemen meer risico – maar het kaarsje is ook eerder op.’

De taal maakt Hemelvaart niet erg aantrekkelijk om te lezen. Daarnaast is er erg weinig met het verhaal gedaan. Het ongeluk was gruwelijk, maar daarna moet er in boek waarin dat ongeluk beschreven wordt wel iets gebeuren waardoor het als reconstructie interessant wordt. Dat is niet het geval. Ja, de herinneringen aan bewuste nacht lopen uiteen. Ja, iedereen had een andere relatie met Annette, maar heel veel spanning levert dat niet op.

Je ziet dat Koelemeijer toewerkt naar een einde waar iets nieuws onthuld wordt, iets wat alles wat je daarvoor gelezen hebt onderuit haalt. Ze gaat terug naar Griekenland om de rechtbankverslagen op te halen. Ze spoort zelfs de man op die destijds het ongeluk veroorzaakte. Je denkt dat je eindelijk iets nieuws te horen krijgt. Een spoileralert hoeft echter niet gegeven te worden, want wat zij ontdekt past helemaal bij de rest van het verhaal. Er komt niets opzienbarends aan het licht. Koelemeijer heeft op het einde ook zelf door ‘dat het verlangen haar te begrijpen onmogelijk is’. Waarmee de zoveelste platitude aan het geheel wordt toegevoegd.

Coen Peppelenbos

Judith Koelemeijer – Hemelvaart. Atlas Contact, Amsterdam. 272 blz. € 19,95.

Verscheen eerder in de Leeuwarder Courant, 13 september 2013.