Zwemmen tegen de stroom in

De barracuda staat bekend als een vraatzuchtige vis, een rover die vaak nog meer gevreesd wordt dan een haai. Barracuda is de bijnaam van Daniël Kelly, die als puber een groot zwemtalent blijkt te bezitten. Danny verslaat iedereen en heeft maar één doel: zo hard mogelijk trainen tot hij op de Olympische Spelen goud voor Australië kan winnen. Hij krijgt een beurs om zich daarmee op een betere school, met een betere trainer, tot een echte kampioen te ontwikkelen. Elke ochtend staat hij voor dag en dauw op om te trainen en daarna lessen te volgen op een chique school. Danny komt uit een arbeidersmilieu en voelt zich tussen de kinderen van de rijken helemaal niet thuis. Maar zolang hij in het zwembad goed presteert, sluit hij zich voor de rest van de wereld af.

Basis CMYKDe zwemloopbaan van Danny wordt door Christos Tsiolkas niet lineair verteld. Het verhaal springt van het heden naar het verleden en weer terug. Omdat Danny aan het begin van het verhaal in Schotland verblijft en zelfs niet voor zijn plezier wil zwemmen, weet je al spoedig dat er iets radicaal mis is gegaan. Gaandeweg kom je er achter dat Danny zijn zwemambities niet waar heeft kunnen maken. Het complex aan oorzaken dat hiervan de achtergrond vormt, wordt door Tsiolkas met veel vakmanschap ontleed. Een van de oorzaken voor zijn mislukking wordt gevormd door de klassenverschillen in Australië, een favoriet onderwerp van de auteur. Hoewel hij rücksichtslos traint en nergens anders op gericht is dan zwemmen, laat Danny zich toch afleiden door de andere kinderen op school. Hij kan niet voorkomen dat ze hem uitdagen zijn achtergrond te verloochenen. Als hij dan een keer een wedstrijd verliest, gooit hij al zijn ambities in één keer aan de kant omdat hij niet kan aanvaarden dat hij ook kan falen. Daarmee komt hij in een fase van zelfdestructie terecht, die hem zelfs in de gevangenis doet belanden.

Een groot deel van het boek verkeert de hoofdpersoon in een staat van enorme woede. Hierdoor gaat alles in zijn leven mis, ook de relatie met een man in Schotland. De achtergrond van die woede lijkt een intens zelfmedelijden te zijn, dat hem verhinderd andere mensen in zijn leven toe te laten. Pas als hij kan aanvaarden dat zijn talent niet groot genoeg was om een echte kampioen te worden – zo op het einde van het verhaal, als hij uit Europa terugkeert naar Australië – ontstaat er enige verbetering. Je kunt zeggen dat Tsiolkas die woede en dat zelfmedelijden buitengewoon goed heeft beschreven. Tegelijkertijd is ook waar, dat je gaandeweg genoeg van Danny begint te krijgen omdat die woede en onredelijkheid wel erg lang voort blijven duren. Maar de intensiteit waarmee Tsiolkas het beschrijft blijft opzienbarend. Fantastisch beschrijft hij bijvoorbeeld de spanningen die Danny ondergaat ten tijde van de Olympische Spelen in Sydney, waar hij juist had willen schitteren.

Pas als Danny in de gevangenis verblijft ontdekt hij dat hij homoseksueel is. Hij was zo intens gericht op het presteren in het zwembad dat hij eerder simpelweg geen seksuele gevoelens toeliet. Het paste natuurlijk ook niet in de sportwereld, waar onderlinge concurrentie en het zoeken naar zwakke plekken bij de andere zwemmers alles overheerste. Daarmee geeft Tsiolkas ook nog eens (ongewild?)een mooi doorkijkje naar de strijd die Olympisch kampioen Ian Thorpe met zichzelf moest voeren, voor hij zich kort geleden kon onttrekken aan de druk van die zwemwereld om toch vooral hetero te blijven.

Doeke Sijens

Christos Tsiolkas – Barracuda. Engelse editie Tuskar Rock Press, London £ 12,99; Nederlandse editie Ambo|Anthos, Amsterdam (vertaald door Tjadine Stheeman en Onno Voorhoeve) € 22,00.