Verhaal van een voortkabbelende mislukking

In De boekhandel van Penelope Fitzgerald besluit Florence, een onbeduidende vrouw van middelbare leeftijd, iets anders met haar leven te doen (net als Fitzgerald zelf trouwens, die op haar achtenvijftigste pas voor de eerste keer een boek schreef). Florence opent een boekwinkel in het geïsoleerde kustplaatsje Hardborough. Haar beweegredenen daarvoor zijn onduidelijk en zullen dat het hele boek blijven. Ze lijkt niet bijzonder veel van lezen te houden, al behandelt ze haar boekenvoorraad met liefde. De herinnering aan een gelukkige tijd als jonge werkneemster in een boekhandel lijkt haar voornaamste beweegreden te zijn.

Het lijdt geen twijfel dat het geluk meestal niet aan Florence’ zijde staat. Het openen van de boekwinkel in het kleine dorpje maakt de tongen los, maar niet de portemonnees. Wanneer er een keer goed wordt verdiend is dat nooit van lange duur. Dorpsgenoten staan Florence bij met meestal goedbedoeld, maar neerbuigend advies waar ze weinig mee kan. Verder is het huis dat Florence betrekt om een boekwinkel in te beginnen oud en vochtig. Er zit al jaren een klopgeest in, die haar met nare geluiden en klemmende deuren lastigvalt.

Bovendien is er een aantal mensen dat iets tegen haar en de winkel lijkt te hebben. De nietsontziende Mrs. Gamart bijvoorbeeld, die ondanks haar nare persoonlijkheid veel macht heeft in het dorp:

Ze was een vrouw die bruiste van energie, maar een dorpje als Harborough had weinig nodig en veel energie ging op aan klagen. Daarom bracht ze als vanzelf een steeds groter wordende kring van effecten teweeg, die veel verder reikten dan de oorspronkelijke aanzet.

Deze kring van effecten leidt er uiteindelijk toe dat er een rechtszaak tegen Florence wordt aangespannen om het huis te onteigenen.

boekhandel2

Door de titel en het omslag had ik verwacht dat De boekhandel een lekker bibliofiel boek zou zijn. Zo’n boek over de vreugde van het lezen, de schoonheid van een oud omslag en de geur van het papier. De boekhandel gaat echter veel meer over een langzame mislukking. Het verhaal kabbelt rustig voort richting een onoverkomelijke nederlaag, maar wordt nooit spannend of écht ontroerend. Doordat er veel onuitgesproken blijft is het als lezer moeilijk om betrokken te raken. Wel blijkt er schrijftalent uit de afstandelijke manier van schrijven, die met het summier aantikken van dagelijkse problemen een grimmige sfeer oproept. Ook de persoonsbeschrijvingen zijn bijzonder treffend. Een nominatie voor de Booker Prize vind ik deze roman echter niet waard. Toch kreeg Fitzgerald die nominatie voor De boekhandel. In totaal werden zelfs vier van haar boeken genomineerd, en won ze de prijs een keer. Dat, evenals de immer groeiende schare bewonderaars, maakt nieuwsgierig naar haar andere werk.

Djuna ter Beke

Penelope Fitzgerald – De boekhandel. Karmijn, Elburg. 160 blz. € 17,95.