Vreemdgangers kun je niet vertrouwen

Mijn meest traumatische thrillerervaring dateert van zes jaar geleden. Ik maakte een rondreis door India en Nepal, en een reisgenoot had geen zin om de door hem gelezen thriller van een blonde, Nederlandse schrijfster mee terug te nemen in zijn koffer. Na lezing kon ik goed begrijpen waarom. Ik heb nog dagen wakker gelegen van die thriller, niet omdat deze zo spannend was doch vooral vanwege de talrijke blijkbaar alleen door mij opgemerkte plotfouten en niet kloppende details in die bestseller. Het boek bleef achter in Kathmandu en heeft ongetwijfeld in de tussentijd een spoor van verwoesting achtergelaten bij andere Nederlandse en Vlaamse toeristen.

hawkins meisje in de treinGelukkig leek Het meisje in de trein een andere leeservaring op te leveren. Dit boek van de Britse Paula Hawkins is niet zomaar een thriller. Nee, het is de VN-thriller van het jaar! Vijf hele sterren ontving het boek in de befaamde jaarlijkse thrillergids van Vrij Nederland en het werd bestempeld tot de allerbeste uitgave in het thrillergenre van het afgelopen jaar. Dat beloofde dus heel wat. Slapeloze nachten op z’n minst. In elk geval het ideale vakantieboek.

Het begingegeven is zonder meer origineel, dat staat buiten kijf. Rachel, een wat te dikke, gescheiden alcoholiste, neemt elke dag de trein door een buitenwijk van Londen. Vlakbij het spoor staat een aantal huizen. Ooit was Rachel zelf één van de bewoners van die huizen, maar sinds haar echtscheiding bivakkeert ze bij een vriendin die haar liever kwijt dan rijk is. In één van de huizen woont een jong stel en Rachel kan vanuit de trein zien wat ze zoal doen. Ze kent het stel niet, maar kleurt hun levens vrij in. Ze geeft ze zelfs namen – Jess en Jason – en dicht hen allerlei karaktereigenschappen toe. Maar dan ziet Rachel vanuit de trein dat er iets vreemds gebeurt in de tuin van ‘Jess’ en ‘Jason’. Ze ziet zich daarna gedwongen actie te ondernemen.

Het feit dat Rachel zich zo kan verliezen in haar fantasiewereld is fascinerend en in de flaptekst wordt hier flink de nadruk op gelegd. Daarmee wordt de indruk gewekt dat dit dus een centrale rol in dit verhaal zal gaan spelen. Meer dan een soort inleiding is het echter niet, want algauw dropt de schrijfster Rachels met veel detail beschreven fantasie om er vervolgens nooit meer op terug te komen. Voor het verhaal blijkt het verzinsel over Jess en Jason verder totaal niet van belang te zijn. Zelfs in de uiteindelijke ontknoping speelt het geen enkele rol. Je krijgt het idee dat de schrijfster bezig was met een psychologische roman en er na vijftig bladzijden op aanraden van haar uitgeverij maar een thriller van heeft gemaakt omdat dat beter verkoopt.

Het meisje in de trein is opgebouwd uit een (te) veelbeproefde methode in het thrillergenre: verschillende vrouwen vertellen een episode vanuit hun oogpunt. In dat geval zijn dat dus Rachel, Megan (de echte naam van ‘Jess’) en Anna, de nieuwe vrouw van Rachels ex-man. Gelukkig wisselt Hawkins niet in sneltreinvaart van perspectief zoals steeds vaker gebruikelijk is in dit genre. Daardoor krijg in je in elk geval een min of meer compleet beeld van de drie belangrijkste vrouwelijke personages, al moet gezegd worden dat Rachel het enige personage is dat beklijft en Anna weinig toevoegt aan het verhaal. De mannelijke personages voldoen daarentegen aan alle clichés die je van een mannelijk personage verwacht.

Het is natuurlijk een doodzonde om de ontknoping van een thriller te verraden, maar Hawkins maakt het de lezer wel erg gemakkelijk. Tussen Rachel, Megan en Anne bestaat namelijk slechts één overduidelijke link en je moet wel erg onnozel zijn wil die link je ontgaan. Vreemdgangers kun je niet vertrouwen, laten we het daarop houden. Dat zou allemaal niet erg zijn als het hier om een psychologische roman met thrillerelementen ging, maar Het meisje in de trein wordt na het sterke psychologische portret in de openingshoofstukken steeds nadrukkelijker opgebouwd als een typische ‘who-dunnit’. De ontknoping is dus het allerbelangrijkst. Uiteindelijk bleef ik doorlezen, vooral om te ontdekken of het werkelijk zo simpel in elkaar stak als ik had gedacht. Gezien alle lyrische reacties moest Hawkins mij op een dwaalspoor hebben gezet – dat kon haast niet anders. Dat bleek uiteindelijk niet het geval te zijn.

Het meisje in de trein is een vlot geschreven, maar zeer voorspelbare doorsnee-thriller met een slap plot. Als alternatief suggereer ik Murder on the Orient Express van Agatha Christie. Daar komen ook een trein en een meisje in voor. En Christie weet wel hoe ze de lezer op een verkeerd spoor zet.

Lucas Zandberg

Paula Hawkins – Het meisje in de trein. A.W. Bruna, Utrecht. 360 blz.