Nieuws: Dimitri Verhulst wint eindelijk Tzum-prijs
De mooiste zin van 2014 komt uit Kaddisj voor een kut: Dimitri Verhulst wint eindelijk de Tzum-prijs
Met de zin:
Jouw kapsel, voor zover dat nog een kapsel mocht worden genoemd, had veel weg van zo’n in die dagen in zwang rakende ecologische tuin, waarin elke menselijke ingreep als een misdaad tegen de natuur werd beschouwd.
uit Kaddisj voor een kut (pagina 15) wint Dimitri Verhulst de Tzum-prijs 2015 voor de mooiste zin gevonden in een boek uit 2014. Verhulst krijgt 36 euro, één euro voor elk woord, en een beker.
Dat Dimitri Verhulst ooit de Tzum-prijs zou gaan winnen, was wel duidelijk. In elk jaar dat Verhulst een boek uitbracht stonden zinnen van hem hoog op het lijstje van de jury. Verhulst is een echte stilist. Hij behoort tot het soort schrijvers waar de jury van houdt: schrijvers die nog een zin durven te formuleren die langer is dan tien woorden. In de Nederlandstalige literatuur worden die schrijvers een beetje schaars, het door ons eerder opgemerkte anorexiaproza lijkt steeds verder op te rukken.
In het eerste deel van Kaddisj voor een kut (dat uit twee delen bestaat) spreekt de verteller in de jij-vorm. In de winnende zin heeft hij het dus tegen zijn vroegere zelf die in de inrichting zit. Hoewel de rest van dit deel van het boek druipt van het sarcasme en cynisme, is deze zin vooral ironisch te noemen. Verhulst formuleert heel mooi een ironische drietrapsraket: is ‘voor zover dat nog een kapsel mocht worden genoemd’ nog een grappige bijzin, de daarop volgende vergelijking met een ecologische tuin is zo specifiek dat iedereen meteen een beeld heeft bij het soort haar en de toevoeging dat een ‘menselijke ingreep als een misdaad tegen de natuur’ zal worden beschouwd is een absurde hyperbool bovenop de vergelijking.
Op dezelfde pagina in het boek staan nog enkele fraai geformuleerde zinnen. Ook de volgende zin kon de jury bekoren.
Zonder brylcreem, je hebt het helaas getest, vertoonde jij je aan een medemens als een vermenigvuldiging van Einstein met Beethoven.
Het moge duidelijk zijn: Dimitri Verhulst heeft de Tzum-prijs met glans verdiend. Het boek werd uitgegeven door Atlas Contact.
De jury bestond uit de kernredactie van de literaire website Tzum: Djuna ter Beke, Roos Custers, Rieuwert Krol, Coen Peppelenbos en Bart Temme.
Eerdere winnaars waren: Ilja Leonard Pfeijffer (2014), Anton Valens (2013), L.H. Wiener (2012), Peter Buwalda (2011), Tom Lanoye (2010), Erwin Mortier (2009), A.F.Th. van der Heijden (2008), Jeroen Brouwers (2007), Tommy Wieringa (2006), Ilja Leonard Pfeijffer (2005), Stijn Aerden (2004), Doeschka Meijsing (2003) en Paul Mennes (2002).
Alle genomineerde zinnen – zowel lezers als redactieleden mochten zinnen aandragen voor de prijs – zijn hier te lezen.
Beste redactie/juryleden,
Ik vind dat helemaal niet zo\’n mooie zin, simpelweg omdat hij inhoudelijk niet klopt. Als je zegt dat het kapsel helemaal niet op een kapsel lijkt en daarna dat kapsel vergelijkt met een verwilderde tuin, dan is de eerste mededeling – kapsel lijkt niet op kapsel – overbodig. Het kapsel lijkt op een wildgroeituin, dus niet meer op een kapsel. Trouwens de vergelijking kapsel-tuin heb ik wel vaker gehoord/gelezen. Ook niet zo origineel dus.
Met vr. groet,
Edo Veenstra
Ik vind t een grappige zin, maar de beste? Kwestie van smaak. Ik vind het laatste deel, \”waarin elke…werd beschouwd\”, deel uitmaken van de vergelijking. Voor mij is het dus geen \”hyperbool bovenop de vergelijking\”, zoals de jury dat wel vindt. De interpunctie, de komma na \”tuin\”, pleit denk ik voor mijn standpunt.
Het herhalen van kapsel is natuurlijk overbodig; \’mocht worden genoemd\’ zou ik vervangen door het beter in de zin klinkende\’genoemd mocht worden\’; zo\’n\’ hoort bij \’tuin\’: er staan maar liefst zeven woorden tussen, lelijker kan haast niet; \’in die dagen\’: in welke dagen? \’in die tijd\’ was in ieder geval logischer geweest; is een ingreep niet altijd menselijk (bestaat een dierlijke ingreep of een natuurlijke ingreep?).
Ik vrees dat de jury bij Tzum het verkeerd begrepen heeft: dit is ongetwijfeld de lelijkste zin uit 2014 die om die reden bekroond is, vergelijkbaar met de raspberry voor de slechtste film.
Beste reageerders en jury,
Ik geloof ook dat ik dit geen bijster interessante/oorspronkelijke/mooie zin vind. En grappig ook niet. Maar de lelijkste zin van 2014? Dat is het zeker niet. Hieronder de hele alinea, en daar zitten genoeg andere kandidaten in. Slordig proza. Verhulst zal ooit een verdiende winnaar geweest zijn, ik vond Godverdomse dagen stilistisch strak, maar met deze zin? Nee.
Vriendelijke groet,
Daan Stoffelsen
\’Als je \’r natuurlijk daadwerkelijk werk van had willen maken om er goed, versta: ordentelijk, uit te zien, dan had je het misschien toch verstandiger aangepakt door eerst eens een kapperszaak naar binnen te wandelen. Jouw kapsel, voor zover dat nog een kapsel mocht worden genoemd, had veel weg van zo\’n in die dagen in zwang rakende ecologische tuin, waarin elke menselijke ingreep als een misdaad tegen de natuur werd beschouwd. Je had jouw haar altijd al lang gedragen. Het stond je niet. Maar kort haar stond je nóg minder. Vandaar. Doch nu kon je best een aantal tapijten bij elkaar weven met wat jij op je kruin had schieten, en dat was nieuw. Wassen deed je het natuurlijk wel, twee keer per week boven die zeg maar multifunctionele lavabo van je, maar het zag er te allen tijde zo ontzettend vettig uit omdat je met geen kam nog door die brousse raakte en brylcreem zowat het enige smeersel was waarmee je enigszins model wist te toveren in je hoofdplantage. Zonder brylcreem, je hebt het helaas getest, vertoonde jij je aan een medemens als een vermenigvuldiging van Einstein met Beethoven. Toch voor zover dat het kapsel betrof.\’
Het behoort tot de rituele dansen rond de jaarlijkse Tzum-prijs dat lezers ons gaan vertellen waarom de gekozen zin helemaal niet had moeten winnen. Waarschijnlijk is het een algemene Nederlandse ziekte om altijd bij een literaire prijs te zeggen wat er niet deugt aan de winnaar. Eigenlijk had een ander moeten winnen, eigenlijk was zijn vorige boek beter, eigenlijk komt de prijs te vroeg, etcetera, etcetera. Bijna nooit: gefeliciteerd!
Wij corresponderen niet over de uitslag, maar we verwijzen wel graag naar het gedicht \’Ik fint\’ van Judith Herzberg.
IK FINT
Je werkt er jaren aan en dan komt iedereen vertellen wat hij fint.
Ik fint het spel wat zwak, ik fint de bomen te decorachtig, ik fint
dat van dat wak wat slap, ik fint juist dat bevrorene zo prachtig,
ik fint dat meisje onwaarschijnlijk, ik fint het net de onderwereld,
zo mythologisch, ik fint die scène bij de bushalte vervelend
ik fint ik fint ik fint, o jee het is al kwart voor acht!
Ik fint – nou ja ik zeg nog wel eens wat ik fint, ik
moet nou rennen want me kint –
Judith Herzberg
Coen, het is geen Nederlandse ziekte hoor. Ik ben Belg en vind het ook een zwakke, saaie en lelijke zin. Weet je wat het probleem is, de jury meent dat ze objectief gelijk heeft enkel en alleen omdat ze de jury is. Geen opmerkingen van niet-juryleden dus. Wel, om het met een zin van meer dan tien woorden te zeggen: uw reactie, die erop neerkomt dat u fint dat iedereen de keuze van de jury geweldig moeten vinden, maakt de prijs in mijn ogen waardeloos en Tzum typisch Nederlands hoog van de toren blazen literair gezever.
Als jullie niet zouden corresponderen over de uitslag, zou dat makkelijk te accepteren zijn. Jullie corresponderen echter wel, gezien het laatste bericht hier. Mijn reactie ging niet over kwaliteit van de zin, maar over het juryrapport. Ik wees op een, volgens mij, taalkundige fout in het juryrapport. Het is geen drietrapsraket, maar een tweetrapsraket. Die komma doet er wel degelijk toe. Alle reacties over één kam scheren is voor mij wat lastiger te accepteren dan niet corresponderen. Maar goed, gefeliciteerd dan toch meneer Verhulst, aan u lag het wat mij betreft niet! Grappig gedichtje trouwens van Judith Herzberg. Ik kende het niet en ga nu nadenken op welke manier dat op mijn reactie zou kunnen slaan. Groetjes, Casper
Ik fint het een hilarische zin.
@Edo: ik fint uw zinnen ook hilarisch.
@Rudy: ik fint dat er ook zoiets bestaat als een goddelijke ingreep.
@Stijn: ik fint dat u in de jury moet volgend jaar. Of bent u ziek?
@Casper: ik fint u wel een vriendelijk spookje.
@Daan: ik fint het een hilarische zin.
Beste Coen,
Ik vind de Tzumprijs een van de mooiste prijzen van Nederland, omdat het over stijl gaat, omdat het de rest van een boek (of een alinea, blijkt) negeert. Fijn ook dat we kunnen inzenden (heb ik dit jaar niet gedaan, wat mijn kritiek ondermijnt), en dat de groslist openbaar is. En ik gun Dimitri Verhulst elke prijs. Maar ik vind/fint het geen mooie zin.
En ja hoor, je mag best daarover in discussie gaan. Als je over stijl niet kan discussiëren heeft het weinig zin, zo\’n prijs.
Zo voort dus, volgend jaar beter!
Groet,
Daan
Nou ik wel hoor, die vgl met die ecologische tuin findt ik erg mooi.Wat ik ook bijzonder vind, is de ingezonden brief in Trouw vandaag: iemand vindt de zin wel mooi, maar is ook van mening dat Dmitri ook de prijs voor de lelijkste titel moet krijgen want \”ik zou het boek niet cadeau durven geven aan een vriendin\”. Bescheten als ik ben geef ik die briefschrijver daar groot gelijk in, want ik vind het toch van een zogenaamde durf…Echt waardeloos.
Beste juryleden,
Ik vertelde mijn leerlingen over deze prijs (die vonden ze vreemd en wel grappig) en toen vroeg een leerling wat eigenlijk de criteria zijn waarop besloten wordt wie er wint. Op die vraag kon ik het antwoord niet geven, want het lijkt nergens te staan. Zijn er van dit soort \’vaste\’ criteria?
Dag Barry,
Nee, er zijn geen vaste criteria. Het interessante van een les over stijl naar aanleiding van de genomineerde zinnen zou juist zijn dat iedereen andere stijlcriteria aanlegt. De beste uitkomst van een les zou zijn dat die criteria expliciet worden gemaakt door de leerlingen. Waar onze voorkeur naar uitgaat blijkt wel uit onze juryrapport en uit de winnende zinnen van de afgelopen jaren, maar in feite beginnen we elk jaar weer blanco.
@coen: het blijft toch licht ergerlijk dat je stelt niet te corresponderen, en dat hier en daar toch weer wel doet. Noem me een zeurpiet, maar ik zou toch graag inhoudelijk antwoord krijgen op mijn goed bedoelde bijdrage, nu je toch blijkt te corresponderen.