Voortdurende hypotheses

De nieuwe roman van Elizabeth Strout My Name Is Lucy Barton is een ogenschijnlijk simpel verhaal, maar bijzonder door de subtiliteit van de soepele vertelling. Breekbaar en oprecht, niet gebruikmakend van ironie om zich in te dekken, vertelt Lucy Barton over haar leven. Een leven – dat net als dat van iedereen – een voortdurende hypothese is.

Het lijkt dus een simpel verhaal. Lucy Barton ligt in het ziekenhuis om geopereerd te worden aan haar blindedarm, maar na de operatie verblijft ze nog weken in het ziekenhuis. Ze wordt ziek en de dokters weten niet precies wat er aan de hand is. Haar moeder, die ze al een lange tijd niet heeft gezien, komt langs en zit vijf dagen aan haar ziektebed. Elke roman is natuurlijk een constructie en dus kunstmatig, maar door de soepele vertelling, de wisseling tussen verleden, het ziektebed en wat er na haar verblijf in het ziekenhuis is gebeurd, lijkt het verhaal vanzelfsprekend, maar dit betekent niet dat het dwingend is, je forceert te geloven in het vertelde, want daarvoor is de stijl van de roman te genuanceerd en verfijnd.

Lucy Barton

Lucy is opgegroeid in een bijzonder arm gezin, ze woonde de eerste jaren van haar leven zelfs met haar familie in een garage. Later ontsnapt ze aan de armoede van haar jeugd door te gaan studeren, maar het verleden is altijd binnen handbereik. Het is aanwezig in de vorm van herinneringen, hoe ongrijpbaar, onvrijwillig en onbetrouwbaar deze ook zijn. Het zijn hinderlijke obstakels en kleuren het heden.

This must be the way most of us maneuver through the world, half knowing, half not, visited by memories that can’t possibly be true. But when I see others walking with confidence down the sidewalk, as though they are free completely from terror, I realize I don’t know how others are. So much of life seems speculation.

Speculatie. Dat is wellicht het kernwoord van de roman. Het is niet onwetendheid, maar onzekerheid waardoor Lucy zo kwetsbaar en fragiel is. Ze is door haar afkomst voortdurend op haar hoede. Gevoelig dat anderen haar niet zien als minder, schaamtevol als haar studiegenoten praten over popcultuur waar zij niet over mee kan praten omdat ze thuis geen tv had. Altijd is er – en dit komt zeker niet onbekend voor in deze tijd – het oordelen en veroordelen.

I have said before: It interests me how we find ways to feel superior to another person, another group of people. It happens everywhere, and all the time. Whatever we call it, I think it’s the lowest part of who we are, this need to find someone else to put down.

Lucy is geen heilige, ze is niet blind voor haar eigen fouten, want ze oordeelt namelijk zelf ook en dit zelfbewustzijn maakt haar sympathiek. Als een vriendin van Lucy, eveneens afkomstig uit de onderklasse, haar vertelt dat zij en haar moeder elkaar sloegen, zegt Lucy veroordelend: ‘That’s so trashy.’

Subtiliteit kan nooit sentimenteel zijn, wat dat betreft is deze korte compacte roman de tegenpool van Yanagihara’s onterecht bejubelde en omvangrijke A Little Life. Lucy’s ouders zijn stug en nurks; ze geven nauwelijks blijk van hun liefde voor hun kinderen. Als ze haar vader op zijn sterfbed bezoekt, vertelt Lucy: ‘ “Lucy, you’re always been a good girl. What a good girl you’ve always been.” I am quite certain he said this to me.’ De uiting van haar vader op zijn sterfbed is kitsch, maar doordat Lucy deze onbetrouwbaar maakt (‘quite certain’) en door het portret van de vader dat wordt geschetst in de roman, is het zeer waarschijnlijk dat hij dit niet heeft gezegd. Verlangen wordt herinnering; het woorden zijn die Lucy zo graag had willen horen.

‘Het enige/wat /álle mensen/echt willen/is:/gerustgesteld worden.’schreef Ischa Meijer ooit in zijn column De Dikke Man. Lucy is geen uitzondering. Maar leven is (helaas) twijfelen. Lucy wordt schrijfster en als haar twee dochters uit huis zijn, verlaat ze haar echtgenoot. Haar dochter Becka tegen haar:

Mom, when you write a novel you get to rewrite it, but when you live with someone for twenty years, that is the novel, and you can never write that novel with anyone again!

Je hebt gelijk, antwoordt Lucy. Ze weet het: het leven is een voortdurende hypothese, elke keuze kan niet meer ongedaan gemaakt worden. Herschrijven is onmogelijk. Het is speculatie.

Koen Schouwenburg

Elizabeth Strout – My Name Is Lucy Barton. New York: Random House, 191 blz. €18,99.

De Nederlandse vertaling verschijnt in april 2016 bij Atlas Contact.