De vogels voelen ook liefde

Vogels zijn aardig in de tuin, maar als je ze in huis toelaat, ben je al snel een zonderling. Voor de Britse Gwendolen (Len) Howard (1894-1973) was haar huis een verlengstuk van de tuin en vooral koolmezen hadden haar voorliefde. Eva Meijer beschrijft in Het vogelhuis het leven van deze bijzondere vrouw die voorbestemd was voor een carrière in de muziek, maar een andere weg insloeg en haar leven in dienst stelde van de vogels.

meijer-vogelhuisEva Meijer fictionaliseert het leven van Howard en gaat sprongsgewijs door de jaren heen. We zien Howard opgroeien als talentvolle violiste en een eerste gemankeerde jeugdliefde doormaken, voordat ze naar Londen vertrekt om te spelen in een orkest. Ook daar kent ze een ongelukkige liefde met een nogal overspelige vriend. Ze ziet hoe een vriendin zich opoffert binnen gezin, ze merkt dat ze steeds minder goed kan tegen de temperamenten binnen het orkest en dat ze nauwelijks aandacht kan besteden aan de vogels die ze al sinds haar jeugd bestudeert. De conclusie is duidelijk voor haar: ‘Als ik niet wegga, is dit alles wat ik kan verwachten.’

In het huisje waarin ze zich terugtrekt is nauwelijks plaats voor andere mensen. Vrienden en vreemden die langskomen, verstoren de rust. De koolmezen en roodborstjes schrikken van onbekende stemmen. Daar wordt ze ook een tikje wereldvreemd. Terwijl de Tweede Wereldoorlog vordert is haar belangrijkste zorg of de vogeltjes wel genoeg te eten krijgen.

Gwen, er zijn op het vasteland miljoenen mensen gestorven. Gewone mensen. Kinderen. Zonder het belang van je onderzoek te willen ontkennen: dat lijkt me toch van een andere orde.

De observaties van Howard in artikelen en later boeken trekken wereldwijde aandacht. Ze beschrijft de vogels als individuen in plaats van als een groep en geeft ze ook namen: Eenoog, Kaalkopje, Drummer, Tinky en haar favoriet Ster. Ze experimenteert met de koolmezen en probeert ze zelfs te laten tellen. Met wisselend resultaat, er bestaan ook domme en ongeïnteresseerde koolmezen. De waardering uit wetenschappelijke kring blijft echter uit.

Mensen denken dat ik de vogels menselijke eigenschappen toedicht. Ze snappen niet dat die eigenschappen helemaal niet alleen menselijk zijn. De vogels voelen ook liefde, maken ruzie, hebben verdriet.

Het is de verdienste van Eva Meijer is dat je je helemaal gaat identificeren met Howard en haar passie tot de jouwe maakt. Niet zij is zonderling, de mensen zonder vogels zijn het.

Coen Peppelenbos

Eva Meijer – Het vogelhuis. Cossee, Amsterdam. 286 blz. € 18,95.