De kameleon die zijn verhaal vertelde

Het bezoek van Tadashi Omura vormt de belangrijke gebeurtenis in het leven van Auguste Jovert. Hun verhalen staan centraal in De sneeuwkimono van Mark Henshaw.

Soms gebeurt er iets in je leven waarna je nooit meer dezelfde wordt. Het kan iets directs of indirects zijn, of iets wat iemand tegen je zegt. Maar wat het ook is, er is geen weg terug. En onvermijdelijk, als het gebeurt is dat plotseling, zonder waarschuwing vooraf.

Het is juli 1989 wanneer Jovert plotseling een brief krijgt van zijn dochter Mathilde. Ze vraagt hem of hij haar terug wil schrijven. Tot dat moment weet Jovert niets van het bestaan van deze vrouw af. Diezelfde avond ontmoet hij buurman Omura. Omura vertelt hem een verhaal over Fumiko, het meisje dat hij opvoedde en met wie hij ooit een kinderlijkje onder het ijs vond. Ook vertelt hij het verhaal van zijn oud-vriend Katsuo, in de hoop dat Jovert en hij elkaar kunnen helpen: ‘Als je je leven wilt zien, moet je het bekijken door de ogen van een ander. Misschien kunt u mij helpen. En kan ik u helpen.’

In eerste instantie lijkt De sneeuwkimono niet te overtuigen. Henshaw schept direct emotionele afstand tussen de lezer en de personages door een indirecte verteltrant, met alwetende verteller. Daarbij blijft de meer ‘showende’ trant achterwege. Op diverse plaatsen is het taalgebruik bovendien zeer gekunsteld, ‘het lijkt wel een primitief ritueel, denkt hij’, en komt het verhaal allesbehalve sterk over. Het verhaaltempo ligt uiterst laag en de spanning is in het begin gering.

henshawEchter, deze kritiek blijkt alleen van toepassing op de start van De sneeuwkimono. Het verhaal begint matig, maar krijgt een ijzersterk vervolg. Vanaf het moment dat Omura begint te vertellen, vervliegt alle kritiek en ontstaat een boeiend en ingewikkeld verhaal. Henshaw blijft een laag verhaaltempo hanteren, maar verliest de lezer daarbij geen enkel moment. Een ‘showende’ vertelttrant krijgt de overhand en puzzelstukje voor puzzelstukje bouwt Henshaw zijn verhaal verder op. Tactische vooruitwijzingen en gedetailleerde beschrijvingen de spanning verder opbouwen.

Lange tijd blijft voor de lezer onduidelijk wat de verhalen van Omura precies voor betekenis hebben en juist dat gegeven intrigeert. Waarom moet Jovert deze verhalen kennen? Wat is het verband met het heden? Ook al wordt de puzzel steeds completer, de lezer blijft spelen met deze vragen. Pas tegen het einde van De sneeuwkimono, wanneer Omura bijna uitverteld is, krijgt de lezer antwoorden. Jovert start zijn zoektocht naar zijn Algerijnse dochter Mathilde. Om haar te kunnen vinden, moet hij zijn eigen geschiedenis reconstrueren. Langzaam wordt de afbeelding op de puzzel duidelijk, maar de details blijven onzichtbaar, om vervolgens weer in duizend stukjes uiteen te vallen:

Je geheugen is een meedogenloze eindredacteur. Het snijdt de tijd de strot af. Perst het langzame ontvouwen van het leven samen tot een tijdloze gebeurtenis, scheidt harteloos en haastig het belangrijke van het onbelangrijke. Haalt schakels uit de ketting. Maar hoe weet je anders wat ertoe doet, tenzij je de tijd laat verstrijken?

Henshaw laat alle verhalen als een vlechtwerk samenkomen, verweeft heden en verleden in een bijzondere ontknoping en stelt daarbij de lezer op de proef.

Marloes Otten

Mark Henshaw – De sneeuwkimono. Vertaald door Kees Mollema. Atlas/Contact, Amsterdam. 336 blz. € 22,99.