Juliana heeft het charisma van een gezellige zeug

Onthoofde man op vuilnisbelt van Marleen Nagtegaal, oud-redacteur van Tzum, is het elfde deel in de sober uitgegeven Hendrik de Vries-reeks van uitgeverij Passage. Winnaars van het Hendrik de Vriesstipendium voor literatuur (er bestaat ook een stipendium voor beeldende kunsten) krijgen op grond van een voorstel de gelegenheid om als talent uitgegeven te worden bij een professionele uitgeverij. Talenten als Jurre van den Berg en Joost Oomen zijn bijvoorbeeld op deze wijze gedebuteerd, al is het te betreuren dat Van den Berg (ook oud-medewerker van Tzum) gestopt is met de literatuur en nu een succesvolle journalist is geworden (dat is dan wel weer goed). De kwaliteit van de diverse delen is zeer wisselend, maar Onthoofde man op vuilnisbelt behoort tot de beste delen uit de reeks. Het kleine boekje haalde meteen de longlist van de ANV Debutantenprijs en dat is meer dan terecht.

Onthoofde man op vuilnisbelt is een bundel waarin Nagtegaal verschillende verhalen vertelt met een nieuwsbericht als uitgangspunt. Gewone krantenberichten, zoals ‘Agressieve man aangehouden in Groede’ of ‘Dode baby in tas gevonden bij de Sloterplas’. Nagtegaal zet de volledige nieuwsberichten aan het einde van de verhalen neer en dat is wel een goede keuze, want als je het verhaal leest zit je nog helemaal gevangen in de wereld van de hoofdpersoon – bijvoorbeeld de vrouw van de man die een baby uit het water heeft gehaald, maar het dode kind daarna heeft achtergelaten – en die fictieve wereld botst op de harde weergave van de feiten in een nieuwsbericht die meer vragen oproepen dan beantwoorden. Als je de volgorde omgedraaid had, dan had het geleken of je een opdracht op de Schrijversvakschool zou uitwerken.

In de proloog kijkt de ik-persoon, de schrijfster wellicht, naar een foto van een onthoofde man op een vuilnisbelt ergens in ‘een broeierig Aziatisch land’. De foto zet haar aan het denken over wat er gebeurd kan zijn voorafgaand aan de onthoofding. Het verhaal is niet afgelopen als de proloog ten einde is, want tussen de andere verhalen door wordt in cursief gedrukte dialogen tussen twee personen verder ingegaan op de indruk die de foto heeft achtergelaten bij die ik-figuur. Daar krijgt het verhaal een wat surrealistisch karakter, zoals bij wel meer verhalen in deze bundel, als blijkt dat de onthoofde man op haar slaapkamer verblijft. Later blijkt de onthoofde man ook nog te kunnen praten. Bij een dialoog blijkt het verhaal achter de foto een andere is dan aangenomen is en zo ontmaskert de fictie de feitelijke wereld van de nieuwsfotografie.

Het mooiste verhaal is ‘Wodan’ over konijnenfokker Frans van wie de belangrijkste ram, Wodan geheten, ontsnapt is. Frans heeft daarnaast nog een voorliefde voor het koningshuis en ja die twee verhaallijnen komen ook weer op surreële wijze samen. Er zit wel een fijne harde (mannelijke zou ik bijna schrijven) toon in dit verhaal die humoristisch werkt. Op zijn toilet heeft Frans een portretje van koningin Juliana en prins Bernhard hangen.

Frans heeft meerdere keren geprobeerd zich af te trekken op Juliana, daarom heeft hij op dat vlak toch respect gekregen voor Bernhard: het valt helemaal niet mee. De vrouw heeft totaal geen sexappeal, ondanks de forse boezem en de geloken oogopslag, die in elk ander geval sensueel genoemd zou kunnen worden. Juliana heeft het charisma van een gezellige zeug, en daar is Frans haar diep in zijn hart dankbaar voor.

Marleen Nagtegaal, van nu af aan in de gaten houden!

Coen Peppelenbos

Marleen Nagtegaal – Onthoofde man op vuilnisbelt. Passage, Groningen. 60 blz. € 14,50.