Twee werelden in botsing

De zestienjarige Starr Carter groeit op in ‘Garden Heights’, een armoedige zwarte buurt waar het recht van de sterkste geldt en schietpartijen tussen bendeleden eerder regel dan uitzondering zijn. Het staat in schril contrast met haar dure witte school vol ‘kaktrutjes’, waar Starr niet als ‘getto’ wil overkomen. Het siert Angie Thomas dat ze deze maatschappelijke realiteit niet wil problematiseren: geweld maakt ontegensprekelijk deel uit van Starrs wereldbeeld, net zoals het openlijk racisme en overdreven machtsvertoon van de ordehandhavers. Starr neemt dan ook een dubbele identiteit aan om beide werelden strikt te scheiden. Geen vernieuwend gegeven in (jeugd)literatuur, maar Thomas overtuigt met een waarachtig portret en ontleedt Starrs identiteitscrisis tot op het bot. Dankzij de focus op thema’s als identiteit en coming of age in een voor ons grotendeels onbekende wereld, weet Thomas haar verhaal in een ruimere context in te bedden, wat The Hate U Give meer zeggingskracht verleent. De auteur nuanceert ook, toont bv. de zachtere – menselijke – kant van bendeleden en hun hechte gemeenschap.

Wanneer Starr echter getuige is van de fatale schietpartij op jeugdvriend Khalil, komen beide werelden met elkaar in botsing. Starr beseft dat ze een belangrijke beslissing dient te nemen; getuigen dat Khalil ongewapend en onschuldig was, zelfs als dat betekent dat ze haar eigen leven en dat van haar familie in gevaar brengt? Zowel Khalils dood als Starrs dilemma zijn dramatische gebeurtenissen met een verregaande impact. Het verwerkingsproces overtuigt echter niet geheel; de koele, eerder afstandelijke schrijfwijze verhindert empathie. Starrs verdriet blijkt een (te) dun laagje, waarachter oprechte gevoelens en gedachten schuilgaan die je als lezer nauwelijks te zien krijgt. Angie Thomas focust veeleer op de maatschappelijk-sociale nawerking van de schietpartij, zoals het gebrek aan medewerking van de politieagenten en het ongenoegen binnen de zwarte gemeenschap dat zich in straatrellen en plundertochten vertaalt. Het resulteert in enkele beklijvende scènes, die een inkijk bieden in een onfrisse werkelijkheid. Een enkele passage wordt te fel uitgesponnen, klinkt wat belerend, maar als geheel toch een overtuigende verhaallijn. De subtiele humor, hoewel lang niet altijd geslaagd, verzacht de harde werkelijkheid, net zoals de snedige, vaak spottende dialogen. Ze verlenen de personages meer diepgang, al komt toch vooral Starr goed uit de verf als focalisator met eigen karakter en ruggengraat.

Positivisme kan Starrs verhaal wel gebruiken, en dat krijgt het ook. Naar het einde toe zelfs een overdosis, en dat brengt de zorgvuldig opgebouwde geloofwaardigheid weleens in het gedrang. Jammer, want zo haalt Thomas de goedbedoelde boodschap meteen ook weer onderuit. Beste voorbeeld is de verhuizing van de familie Carter naar een chique buurt. Vader Carter – ex-bajesklant en ex-bendelid, nu voorbeeldig winkelier – levert nog een halfslachtige poging om de heikele situatie in Garden Heights te verbeteren, maar wordt niet echt gehoord. Ook dat is de realiteit. En nee, lang niet alles komt goed, maar Angie Thomas biedt een sterke boodschap van hoop voor de toekomst. Dat is mooi, maar gezien dramatische gebeurtenissen ook wat naïef.

The Hate U Give wordt door menig recensent bejubeld als onmisbaar, als belangrijk, als ‘het juiste boek op het juiste tijdstip’. Dat is niet volledig onwaar. Thomas’ debuut is al even confronterend als de songtekst waaraan het boek z’n titel ontleend, namelijk een quote van Tupac: ‘The Hate U Give Little Infants Fucks Everybody’. Tegelijkertijd kan je evenmin blind zijn voor de gebreken van de roman. Geïnspireerd door de Black Lives Matter-beweging schetst Angie Thomas een rauw, bijwijlen onthutsend portret van een kwetsbare tiener, opgroeiend in een door bendes vergeven wijk met openlijk racistische politieagenten. Thomas wil de aandacht te sterk vestigen op die schrijnende maatschappelijke context. Dit is ongetwijfeld een realiteit, maar gaandeweg verliest de auteur haar genuanceerde kijk op die werkelijkheid, waardoor The Hate U Give, een wat eenzijdig, bijwijlen wijdlopig verhaal wordt.

Jürgen Peeters

Angie Thomas – The Hate U Give. Vertaald door Jasper Mutsaers. Amsterdam, Moon, 364 blz. € 19.99.