L.H. Wiener

Met de zin:

Ik zou mijn moeder nog wel eens in die dikke Velsense vissersneus van haar willen knijpen, een neus die van geen ophouden wist, in tegenstelling tot mijn moeders nieren, die het begaven onder de druk van alle medicijnen – nu ja, niet echt knijpen, want een beetje zoon die knijpt zijn moeder niet, die eert het wijf dat moeder heet, maar die dikke kokkerd van een gok van haar, dus, tussen mijn wijs- en middelvinger en duim pakken, zoals ik vroeger vaak deed, om te plagen, als een soortement van liefkneuzing, dat zou ik graag nog eens een keertje doen.

uit Shanghai Massage wint L.H. Wiener de Tzum-prijs 2012 voor de mooiste zin gevonden in een boek uit 2011. Wiener krijgt 99 euro, één euro voor elk woord, en een beker. Niet eerder in de historie van de Tzum-prijs won een schrijver zo’n hoog bedrag.

Een van de redenen om L.H. Wiener te lezen is zijn stijl. Het lijkt in de Nederlandse literatuur tegenwoordig gebruikelijk te zijn om bang te zijn voor een lange zin, alsof tien woorden de maximale woordhoeveelheid is die de lezer aankan. Wiener gaat godzijdank tegen die stroom anorexiaproza in (net als eerdere Tzum-prijswinnaars als A.F.Th. van der Heijden, Jeroen Brouwers en Erwin Mortier in hun boeken, die de jury ook met veel genoegen heeft gelezen.)

De zin van Wiener herbergt een alliteratie, een verwijzing naar een gedicht van Elsschot (het gedicht ‘Spijt’: ‘dient het wijf dat moeder heet’), een assonantie en een neologisme (‘liefkneuzing’). Bovendien speelt hij met de betekenis van woorden (van geen ophouden weten) en eindigt hij de zin met de mededeling waarmee deze begon.

Saillant detail is dat Wiener in zijn boek (de schrijver spreekt niet van romans als het over zijn eigen werk gaat) de passage waarin deze zin voorkomt veroordeelt als ’te persoonlijk, om niet te zeggen sentimenteel, en duidelijk geschreven onder invloed’. Gelukkig heeft hij de zin toch laten staan.

De jury had dit jaar de moeilijke taak om te kiezen uit een grote hoeveelheid zinnen. Tot het laatst bleven twee grote stilisten in de race: Dimitri Verhulst en L.H. Wiener. Het eindoordeel van de jury was echter unaniem: L.H. Wiener is de terechte winnaar. De zin was genomineerd door een lezeres. Shanghai Massage is uitgegeven door Contact (nu: Atlas Contact).

De jury bestond uit de kernredactie van de literaire website Tzum: Roos Custers, Rieuwert Krol, Marleen Nagtegaal, Coen Peppelenbos en Bart Temme.

Eerdere winnaars waren: Peter Buwalda (2011), Tom Lanoye (2010), Erwin Mortier (2009), A.F.Th. van der Heijden (2008), Jeroen Brouwers (2007), Tommy Wieringa (2006), Ilja Leonard Pfeijffer (2005), Stijn Aerden (2004), Doeschka Meijsing (2003) en Paul Mennes (2002).

Alle genomineerde zinnen zijn hier na te lezen.

(foto: © Jan Glas)