Pleidooi voor een hofstede (gastkroniek)

Terwijl het Algemeen Dagblad en RTV Rijnmond ruim aandacht besteed hebben aan mijn boek waarin ik de strijd om het behoud van de laatste herenboerderij van het voormalige eiland Rozenburg beschrijf, en ik binnenkort te horen ben bij Kunststof (Radio 1), hult de lokale pers zich nog altijd in stilzwijgen. Ik ben niet de enige afwijkende visie die genegeerd wordt. Ook mijn vriend Koos Riedijk heeft de grootste moeite om artikelen geplaatst te krijgen. Dit is zijn nieuwste stuk dat op publicatie wacht:

Hoewel ik al een poos niet meer in/op Rozenburg woon, kom ik er nog wel met enige regelmaat en word ik door meegebrachte kranten en bekenden op de hoogte gehouden van het wel en vooral het wee van het vroegere eiland. Ik heb er te lang gewoond om het helemaal te vergeten. Het ene zeer na het andere zeer kwam me uiteindelijk toch ter ore – van het rooien van bomen tot en met de inlijving bij de gemeente Rotterdam.

         Vooral het kappen van groen scheen de goegemeente ernstig bezig te houden en verwijten in de trant van kaalslag waren niet van de lucht. Toen ik er later weer eens was, was mijn eerste reactie: ‘Zo, dat is flink opgeknapt!’ We kunnen weer wat zien richting Waterweg, zoals je in de jaren vijftig van de ene kant van het eiland naar de andere kant kon kijken – de tijd van de weidse vergezichten die het eiland zo aantrekkelijk maakten.

         Er is nogal wat vernietigd in de regio. Het dorp Blankenburg in zijn geheel, het natuurreservaat De Beer, de Landverbetering, maar ook veel in en rondom de nabije omgeving van Rozenburg, incluis een groot aantal (ik meen zo’n 30) boerenhoeves.

         Niet alleen vóór de oorlog was de gemeente Rotterdam al aan ‘t onteigenen, ook erna was de Maasstad voortdurend op oorlogspad. De Rozenburger van nu heeft geen weet meer van wat er allemaal gesloopt is. Ik ook niet, maar ik heb me er wel in verdiept, en de twaalf boekjes van wijlen Jo Bergwerff schrijven ‘boekdelen’ als het gaat over het Rozenburg van toen. Ooit was het een paradijs van land- en tuinbouw en van duin en kust. Es war einmal. Wat is er anno 2014 eigenlijk nog van over?

         Wat heeft er nog de status van monument behalve het Jachthuis en de molen? Niet de anderhalve verbouwde boerderij binnen de bebouwde kom, waar nogal wat aan verdokterd is. Toch is er nog een plekje, ingeklemd tussen het dorp en de industrie, waar de sfeer van toen nog te vinden is. Mits je de industrie de rug toekeert en net doet of je het flatgebouw aan de Waterweg niet ziet. Maar dan… dan sta je op het erf van een boerenhoeve die dateert uit 1826. Natuurlijk, niet alles is meer van die tijd. Branden en stormen hebben huisgehouden, onteigening op onteigening volgde.

         De hoeve heeft alles doorstaan en is nog bewoond ook. Maar de beul komt er aan. In de vorm van de Blankenburgtunnel met de Staat, lees Rijkswaterstaat als regisseur. Nog één zomer, nog één herfst, nog één winter en misschien nog één of twee lentes en dan valt het doek. Voor de bewoners, maar ook voor het cultuurgoed van Rozenburg. De laatste authentieke boerenhoeve die nog overeind staat. Hoe kan het dat ik daar in alle meegebrachte krantjes weinig of niets over lees? Wat moet ik met nieuws over gekapte bomen en wielerrondes, met binnenbrandjes en nieuws in de trant van Rozenburg got fashion?

         Waar is het cultuurbesef, collectief of individueel? Laat men zo’n stukje historie anno nu wederom om zeep helpen? Kijk, die tunnel zal er wel komen, daar gaat de discussie niet meer over. Maar wie het tracé bekijkt, vraagt zich af waarom er niet enigszins geschoven kan worden. Het gaat hier niet om kilometers, zelfs niet om honderden meters. Misschien kan een kleine 100 meter de hoeve al sparen. Alleen zou de aan de overzijde van de weg neergepote metalen loods van VAT Logistics eraan moeten geloven.

         Zo wordt het dus straks kiezen tussen een onpersoonlijke bedrijfsloods en de bijna 200 jaar oude laatste boerenhoeve van Rozenburg. Hebben ze na 60 jaar nog steeds niets geleerd? Wat zei Sjef van Oekel ook weer in zo’n situatie? Inderdaad: ‘Begrijpt u wel?!’

         Zo’n boerderij met erf zou een prachtbestemming kunnen krijgen voor het dorp dat zoveel heeft zien verdwijnen, tot en met zijn status. Al was het maar om er in tentoon te stellen wat grote broer Rotterdam in de vorige eeuw vernietigd heeft.

         Het is diep- en diep treurig dat Rozenburg en Cultuur kennelijk niet samengaan. Men komt alleen maar op stoom als er weer eens een boom gekortwiekt wordt of struiken worden gesnoeid. Mag ik u een geheim verklappen? Gesnoeide struiken groeien weer aan en voor elke gerooide boom komen er vier nieuwe. Maar historisch erfgoed groeit niet vanzelf aan, het is maar dat u het weet.

         Ondertussen is er in Rozenburg veel gesteggel over een ‘Cultureel Centrum’ en is de Historische Vereniging Oud Rozenburg druk met het inventariseren van de gesloopte boerenhoeves. Kan het wranger? Zou je niet al je energie steken in het trachten te behouden van die ene laatste? Dan kun je daarin alles exposeren van die verdwenen hoeves plus het dorp Blankenburg, en niet te vergeten de Beer.

         Toch is de beul het weggetje naar de boerderij nog niet op geweest. U kunt er met ruim 12.500 inwoners nog vóór gaan liggen. Om een wijziging in het tracé af te dwingen, bijvoorbeeld. De tekenaars hebben wel voor hetere vuren gestaan en zeker aan de noordzijde van de Nieuwe Waterweg wordt volop gemaneuvreerd om iedereen tevreden te stellen. Aan de zuidzijde heerst de stilte van het graf. Blijkbaar overheerst de gedachte: het is toch een verloren zaak. Maar waarom zou je decennia geleden genomen besluiten niet blijven toetsen? Elke maatregel in dit land wordt genomen, teruggedraaid, weer opnieuw genomen en dan weer afgeblazen.

         Dus: Op de barricaden! Het molenaarshuisje is te klein om de geschiedenis van Rozenburg in te exposeren. Over de dijk bij de sportvelden en ’t dierenasiel ligt een brok Rozenburgse historie van jewelste. Grijp die kans! Vraag om een kleine herziening in het tracé en laat desnoods een stukje weg overkappen. Dat doet men toch ook aan de noordoever? Behoudt die laatste hoeve.

         Maar laat eerst mevrouw Jannie de Jong, nu 87, geboren en getogen in de polder er wonen zo lang zij leeft. Zoals haar dat ooit beloofd werd door de gemeente Rotterdam. Helaas werd Rijkswaterstaat de nieuwe eigenaar en deze club heeft het opblazen van cultureel erfgoed, met name boerenhoeves, tot hoogste doelstelling verheven. Ik hoop op ‘actie’ en meer écht cultureel nieuws in de lokale media. Voor een geslaagde wijziging in het tracé mag u mij ’s nachts bellen.

Koos Riedijk