Makkers staakt uw wild geraas!

Het Sinterklaasboek van Sjoerd Kuyper, De vrienden van Sinterklaas, maakt aan hét heikele thema van Holland-op-z’n- smalst, de discussie over Zwarte Piet, wonderlijk genoeg het hele jaar actueel, definitief een einde.

sjoerd kuyperSinterklaas, een Turkse bisschop die al eeuwen oud is en die volgens de overlevering in zijn jeugd in stukken gesneden kinderen uit een slagersvat viste en ze met hulp van boven weer in elkaar wonderde, komt ter meerdere eer en glorie van de kas der (groot)grutters tegen het einde van elk jaar, toevallig zo rond zijn verjaardag, vanuit zijn overwinteringsplaats aan een der Spaanse costa’s opgestoomd naar ons koude – nu ja, zo langzamerhand door de koolstofdioxide-uitstoot behoorlijk opgewarmde – kikkerland.

Dan deelt hij aan groot en vooral klein cadeautjes uit en wil daarvoor niets anders terug hebben dan een rijmpje. Kom daar nog eens om. Met een wortel voor zijn paard is hij ook tevreden. Met dat edel dier, een schimmel, dat spreekt na al die honderden jaren, stapt hij over daken en vult de schoorstenen met zijn geschenken. (‘Daar geloof ik niets van,’ zei een vroegwijze vierjarige vorig jaar december, opkijkend van zijn tablet. Ik dacht dat hij het over het galopperen over daken had, over de schoorstenen en de kachels. Vloerverwarming in dat huis. Maar hij doelde op het filantropische karakter van de hele onderneming. Dat ventje komt er wel in de prestatiemaatschappij.)

Uiteraard kan Sinterklaas, mede gezien zijn leeftijd – ‘ouder dan tien opa’s op elkaar’ aldus Kuyper – en het te bestrijken werkgebied, dat allemaal niet alleen af. Daar had hij in vroegere tijden knechten voor met dik aangezette lippen, slavenringen door hun oren en een al dan niet van nature roetzwarte huid. Dit stereotype heeft in de moderne, verlichte samenleving tot felle discussies geleid. Achterhaald, niet maar van de tijd, schofferend ten opzichte van de gekleurde medeburger, zegt de ene zijde. De andere zijde schermt met het woord ‘traditie’.

Hiervoor heeft Sjoerd Kuyper een eenvoudige, maar daarom niet minder ingenieuze oplossing gevonden. De Pieten zijn geen knechten, maar vrienden van Sinterklaas. En wie wil er nu niet vriend van Sinterklaas zijn. Zeg nu zelf, lekker op schoot bij zo’n fijne oude bisschop.

De papa van hoofdpersoontje Broes is even weg als de stoomboot in aantocht is. Stampvoetend gaat hij naar zijn kamertje. Daar hangt een fotootje van zijn papa als jongetje op schoot bij Sint. Broes begrijpt er niets van. Papa wil toch altijd ook helemaal vooraan staan als de stoomboot aankomt. Mama en zusje Lotte verklappen de verrassing. Papa is naar de Pietenschool geweest en heeft daar onder meer grappige gedichtjes leren schrijven, de baard van Sint leren kammen en dansen, zingen en op z’n handen lopen. Hij kan inmiddels ook als de beste cadeautjes inpakken. Papa is vriend van Sinterklaas. Hoe cool is dat?! Natuurlijk gaat Broes graag mee naar de kade. Vol trots vertelt hij aan iedereen die het horen wil dat zijn papa een Piet is. Hij is blij dat diens gezicht niet geschminkt is, zo kan hij hem tenminste herkennen.

‘Als ik naar Nederland ga,’ zegt Sinterklaas, ‘dan is het feest, groot feest. Dan wil ik kleuren zien, alle kleuren van de wereld, vrolijke kleuren, felle kleuren, net als bij het carnaval in Spanje.’ ‘Maar,’ zegt Lotte, ‘als je dat graag wil, mag je ook je eigen kleur houden. Gewoon de kleur van je eigen velletje.’

Omdat Sinterklaas heel oud is, veel vrienden heeft en hij ze niet uit elkaar kan houden omdat bijna iedereen geschminkt is, noemt hij ze allemaal Piet. (‘Maar daar heeft hij toch zijn grote boek voor,’ zei het inmiddels vijfjarige ventje toen ik hem dit vertelde. ‘Daar staan toch alle namen in.’ Voordat hij over zijn tablet kon beginnen, diste ik iets over slechte ogen en zoekrakende brillen op.)

De Piet als vriend van Sinterklaas, waar papa, oom, tante, neef, nicht of grote zus in herkend mogen worden. De Piet niet meer als boeman met zak en takkenbos. Een gemis voor ouders die een roe achter de deur willen hebben? Of het zal helpen met het verwerken van het eerste trauma in het leven, de vertrouwensbreuk met de ouders, de Sinterklaasleugen, is maar de vraag. Maar het idee achter De vrienden van Sinterklaas verdient in elk geval alle lof. Net zoals de uitvoering: een fraaie hardback met mooie, frisse tekeningen van Harmen van Straaten.

Guus Bauer

Sjoerd Kuyper – De vrienden van Sinterklaas. Hoogland & Van Klaveren, 32 blz. € 13,50.