Een verrassende kijk op de kunstgeschiedenis

Zitten we in deze tijden van internet nog te wachten op een zoveelste kunstboek? De uitgevers bij W Books vinden alvast van wel. Met Kunst in Context presenteren ze een mooie staalkaart van kunststromingen doorheen de eeuwen in combinatie met belangrijke politieke en culturele momenten.

kunst in contextKunst in Context bespreekt meer dan 150 stijlen, scholen en stromingen die zich niet alleen beperken tot de westerse traditie. Ook Japanse, Latijns-Amerikaanse, Indische en Afrikaanse kunst passeren de revue. De samenstellers hebben bewust gekozen om met internetkunst te beginnen en terug te keren naar de klassieke beginwortels van de Griekse tijd. Op deze manier krijg je als lezer een mooi overzicht hoe bepaalde kunstenaars en stromingen voortbouwden op eerdere ideeën, overtuigingen en tradities. Zo ontdekt de nieuwsgierige lezer hoe ideeën uit het werk van Hirst en Koons terug te brengen zijn op de eigenzinnige denkwijze en ready-mades van het dadaïsme, hoe het abstract expressionisme zijn mosterd haalde bij de impressionisten en hoe het socialistisch realisme uit China en Rusland aan de basis lag van de Chinese 85 New Wave-beweging.

De ’85 New Wave, ook bekend als de ’85-beweging, verwijst naar een enorme groei van artistieke activiteit van kunstenaars die halverwege de jaren tachtig in groepen werkten in steden in China. Het momentum van deze collectieve beweging ondersteunde de Chinese avant-garde die aan het begin van de jaren negentig internationaal opkwam en later van grote betekenis zou zijn voor een steeds mondialere kunstwereld.

Deze laatste beweging brengt me naadloos tot een tweede reden om het boek aan te schaffen. Natuurlijk komen stromingen als Minimalisme, Conceptualisme, Luminisme, Realisme en alle andere bekende -ismes uit de kunstgeschiedenis aan bod. Maar ben je vertrouwd met Vorticisme, Cubaanse renaissance, Bay Area Funk en Neo Geo? Elke stijl krijgt twee bladzijden toegewezen. Op de linkerpagina bevinden zich een tijdsbalk en een beknopte samenvatting van de stroming. Korte, krachtige zinnen die nergens de zwaarte van academische taal over zich heen krijgen. De rechterpagina biedt een staalkaart van bekende werken uit de stroming. De bijhorende tijdsbalken nemen je als lezer mee naar een bepaalde (kunst)periode. Verschillende raakvlakken van politieke, culturele, maar ook religieuze en economische tijdlijnen tonen je dat kunst zelden uit een vacuüm ontstaat, maar dat elke kunstvorm leent van of voortborduurt op wat reeds bestond.

Helen Frankenthaler (1928-2011) leidde de overgang van action painting van het abstract expressionisme naar het latere colour field painting. Haar bekendste doek, Mountains and Sea, markeerde een dratisch loskomen van het abstract expressionisme. Ze werkte direct op ongeprepareerd doek (zoals alleen Pollock eerder had gedaan) en bracht er dunne kleurlagen op aan.

Kunst in Context biedt een verrassende kijk op de kunstgeschiedenis. Combineer dit met een correcte prijs, en je hebt zeker een item om op je kerstlijstje te zetten: om te geven, maar zeker ook om te krijgen. En dat is wellicht een extra reden om dit boek aan te schaffen.

Yves Joris

Div. auteurs – Kunst in context, wereldgeschiedenis van stromingen en bewegingen. Vertaald door Vitataal. W Books, Zwolle. 368 blz. € 39,95.