Een New York-roman even complex als de stad zelf

Paradox: een massieve, overweldigende, 1.000 pagina’s plus-roman als Stad in brand is slechts te vatten in een beknopte recensie. Want: de debuutroman van Garth Risk Hallberg vereist en verdient ter volledige duiding een studie in exstenso, een exegese naar context en doel. Daar moet de tijd eerst overheen gaan. In dat licht bezien is het meest kernachtige actuele oordeel dat Stad in brand een waanzinnig en spectaculair leesavontuur is.

risk hallberg stad in brandStad in brand is een van dé Amerikaanse literaire sensaties van 2015. Debutant, althans als romancier, Garth Risk Hallberg streek er een voorschot van 2 miljoen dollar voor op. Een waar epos, in de meest strikte zin van het woord, dat zich afspeelt in downtown New York, grofweg tussen kerst 1976 en 13 juli 1977. New York is dan een verpauperde vuilnisbelt, een door drugs vergeven wasteland. Maar ook een broedplaats van conceptuele kunst, fotografie en ja: punk.

Hallberg neemt zo’n dozijn personages grondig onder de loep. En het lijkt erop dat hij twaalf romans geschreven heeft met telkens een van die personages als hoofdpersoon, de romans als een metaforische kleurenwaaier heeft uitgespreid en vervolgens de uiteinden steeds verder in elkaar geschoven heeft. Wat dan ontstaat is een caleidoscopische, breed uitwaaierende roman waarin de levens van een aantal gewone en een aantal minder gewone New Yorkers vervlochten worden. De centrale positie wordt ingenomen door William Hamilton-Sweeney III, onder de naam Billy Three-Sticks legendarisch zanger van de punkband Ex Post Facto, en erfgenaam van een puissant rijke bankiersfamilie – waar hij overigens demonstratief afstand van heeft genomen. Daar omheen cirkelen Williams vriend en geliefde Mercer Goodman, zuster Regan en diens zo’n beetje ex-man Keith Lamplighter. Dan is daar Williams antagonist Nicky Chaos – en rondom hem een bende misfits, waaronder de tieners Charlie en Sam, de laatste een tragisch punkmeisje dat op oudejaarsavond neergeschoten wordt in het besneeuwde Central Park. Wie heeft dat gedaan? Politiecommissaris Larry Pulaski, journalist Richard Groskoph en zijn Vietnamese buurmeisje Jenny Nguen gaan op zoek naar het antwoord op die vraag. En dat antwoord is lastig te vinden in de eind jaren zeventig chaos van New York; het New York van verpaupering, drugs, Robert Mapplethorpe, Patti Smith en Television – wier ‘Marquee Moon’ geciteerd wordt als motto van Boek 1:

Life in the hive puckered up my night

the kiss of death, the embrace of life

En het leven wordt omarmd; ten volle omarmd. Stad in brand is opgebouwd uit zeven boeken en 94 hoofdstukken – goed voor meer dan 1.000 pagina’s. De geschiedenissen van alle belangrijke personages komen tezamen in een apocalyptische apotheose die Hallberg baseerde op de grote stroomuitval van 13 juli 1977. De climax en alle implicaties die dat met zich meebrengt – en die Hallberg koortsachtig poogt samen te brengen – is even complex als New York zelf. Het moet gezegd dat de roman compacter had gekund – door bijvoorbeeld van elke alinea een zin weg te laten – maar die lijvigheid, die exuberantie, dat nu al voldragen schrijverschap – prachtige beeldspraak, rake typeringen – kunnen maar tot een conclusie leiden. Namelijk dat Stad in brand een debuutroman is die zijn gelijke in dit tijdsgewricht nauwelijks kent. En ja, dat een waanzinnig en spectaculair leesavontuur is.

Wiebren Rijkeboer

Garth Risk Hallberg – Stad in brand. Vertaald door Harm Damsma en Niek Miedema. Atlas Contact, Amsterdam. 1.038 blz. € 24,99.