Zielen pellen en verhalen harken

‘Ervaring is noodzakelijk, geschiedenis onwenselijk’. Het is de openingszin van Verman je van Filip Rogiers. Het is wat Hofman te horen krijgt als hij solliciteert bij headhuntersbureau WiLink. De zin klinkt voortdurend door in het verhaal, want geschiedenis, ‘het craquelé in je persoonlijkheid’ is nu juist waar Hofman, net ontslagen als arbeidspsycholoog bij een scholengemeenschap, 34 jaar oud, vrijgezel en frequente bezoeker van bordeel ‘The French Kiss’, een ruime hoeveelheid van bezit. Als hij wegrijdt bij WiLink, moeten er eerst 34 auto’s zijn gepasseerd, hij heeft dus ook nog een dwangneurose. Het zit hem niet mee, maar gelukkig wordt hij aangenomen bij WiLink. Het kan niet lang meer duren voordat het schip met geld komt. Ook ontmoet hij tijdens één van zijn eerste verkennende gesprekken in zijn nieuwe functie een vrouw, Anita Meskens, waarmee hij onmiddellijk het bed in duikt. Er wordt heel wat afgeneukt in dit boek en het wordt vaak nogal onsmakelijk beschreven: ‘ze harkte met haar vingers door zijn schaamhaar’, ‘nadat ze elkaar urenlang hadden omgeploegd’.

Omdat de gebeurtenissen zich nogal snel achter elkaar voltrekken lijkt het af en toe alsof er geen oorzaak vooraf gaat aan de gevolgen; opeens woont Anita bij Hofman en noemen ze elkaar ‘lief’ (wat ertoe leidt dat elke conversatie tussen de twee tortelduifjes begint of eindigt met ‘lief’). In het volgende hoofdstuk zijn ze opeens op Cap Gris-Nez, de plek ‘waar Hitler en Göring naar dezelfde einder hadden staan kijken’. Anita’s vader is ziek en het volgende moment staan ze op het kerkhof om hem te begraven. Hofman wordt tot twee keer toe schijnbaar zonder echte aanleiding gewelddadig, de tweede keer slaat hij Anita zelfs het ziekenhuis in.

Verman je

Er komen al snel scheuren in de relatie, want naarmate Hofman meer succes krijgt, begint Anita te verslonzen. Ze heeft haar baan bij een uitzendbureau opgezegd, mede onder invloed van Ruud Schietse, kunstenaar en schrijver van het boek ‘Verman je’, tevens mede-oprichter van het collectief ‘de Ruiende Ridders’, de Vlaamse variant van Occupy. Het boek ‘Verman je’ is een aanklacht tegen de markteconomie en de verpulvering van het individu daarin, iets waar Hofman als medewerker van een headhuntbureau nu juist de verpersoonlijking van is. Ruud is de splijtzwam in de relatie van Hofman en Anita, die nog een kleine opleving krijgt, wanneer blijkt dat Anita zwanger is. Maar die opleving is van korte duur en leidt in sneltreinvaart naar een dramatische ontknoping.

Rogiers gebruikt regelmatig typisch Vlaamse of ouderwets aandoende uitdrukkingen die de Nederlandse lezer vreemd voorkomen: ‘een milderend effect’, ‘hij vormde Schietse’s nummer’, ‘de ruiende tijd’, ‘in hetzelde bedje ziek zijn’. Maar erger is het tenenkrommende taalgebruik dat allengs meer gaat irriteren. Zinnen als: ‘Op hun leeftijd, de dertig voorbij, vergrootte de kans dat je ballast van waarde kon scheiden’ of: ‘Hij dacht hierbij ook, indien al niet vooral, aan zijn wankelende professionele situatie’. ‘Wat je ook doet, ik ben er, lief’. ‘Jij bent mijn lief’, zei ze, ‘wat je ook doet.’ Er wordt ook veel herhaald, zo knabbelt Hofman tot drie keer toe de korsten van zijn plak kaas, zijn de stiltes steeds van lood en wordt er ook buiten het bed nogal wat afgeharkt en geploegd; Hofman ‘harkte theatraal in zijn stugge haarbos’ en de geliefden ‘pellen zielen en harken verhalen’.

Er zit een (over-)duidelijke boodschap in Verman je, die zich richt tegen het kapitalisme, de allesoverheersende markteconomie, de hebzucht en de daarmee gepaard gaande corrumperende macht. Het boek pleit daarnaast voor meer zorgzaamheid in de maatschappij, te beginnen in de eigen relatie. Dat het wachtwoord van WiLink Mefisto is ligt er dan wel weer erg dik bovenop. Een sympathieke boodschap, maar Verman je overtuigt helaas niet.

Joke Waasdorp

Filip Rogiers – Verman je. Polis, Antwerpen. 176 blz. €19,95.