Ieder mens heeft een demon

Met Het boek van Stof – La Belle Sauvage beschrijft Philip Pullman de wereld vlak voor de periode uit De Noorderlicht-trilogie over de twaalfjarige Lyra. Hij keert twaalf jaar terug in de tijd en begint zijn eigenlijke verhaal wanneer Lyra een baby is. Zijn focus ligt onder andere bij de nieuwsgierige en stoere elfjarige herbergierszoon Malcolm.

Malcolm woont met zijn ouders in een herberg, waar hij dagelijks met de iets oudere Alice een handje helpt. Op de vrije momenten geniet hij samen met zijn demon van het leven in zijn kano, La Belle Sauvage, en gaat hij naar de nonnen in het klooster om allerlei klusjes te doen. Wanneer hij mensen hoort roddelen over ene baby Lyra die bij de nonnen zou zijn, besluit hij te vragen of de roddels kloppen. De nonnen tonen hem de baby die binnengebracht is.

Wanneer Malcolm vervolgens op zijn werk verschillende mysterieuze personages tegenkomt, steeds meer hoort over de baby en tegelijkertijd ziet dat het klooster steeds zwaarder beveiligd wordt, besluit hij op onderzoek uit te gaan. Hij zoekt dokter Hannah Relf op en vertelt haar over zijn bevindingen. Zij vertelt hem op haar beurt over haar onderzoek naar de geheimzinnige alethiometers. Al snel hoort hij dat het hele verhaal ingewikkelder in elkaar zit dan gedacht. Er lijkt daadwerkelijk gevaar te dreigen voor onder andere Lyra. Wanneer dan ook nog blijkt dat er een enorme regenval op komst is, besluit hij samen met Alice en baby Lyra te vluchten.

Wie niet bekend is met de boeken van Pullman heeft aan Het boek van Stof pittig boek. Pullman introduceert een wereld met demonen en alethiometers die nog niet voor iedereen vanzelfsprekend is. Je krijgt weinig handvatten en moet het doen met de gedachten, gebeurtenissen en gevoelens die beschreven worden. Het gevolg is dat sommige onderdelen aanvoelen als los zand: ‘Maar voordat Malcolm wegliep mompelde de demon van Alice iets tegen Asta. Ze waren nu allebei een kat en dat verbaasde Malcolm, omdat zoiets nog nooit was gebeurd.’ Waarom heeft ieder mens een demon en wat is zijn functie in het verhaal? Waarom wordt er onderzoek gedaan naar de alethiometers en waarom is het zo belangrijk dat bekend is waar deze meters zijn? Soms mis je de achtergrond die nodig om het verhaal echt goed te kunnen doorgronden.

In simpel taalgebruik en heldere dialogen neemt de schrijver je mee naar het leven van de 11-jarige Malcolm. Hoewel de jongen erg volwassen handelt en denkt, heeft hij ook de nieuwsgierigheid van een jong kind. Die nieuwsgierigheid brengt hem in spannende en mysterieuze situaties waar je als lezer van kunt genieten. Zijn avontuurlijke leven boeit van A tot Z en lijkt elke dag weer anders ingevuld te worden.

Tegelijkertijd biedt Pullman af en toe de nodige verdieping. Het onderzoek van dr. Hannah Relf naar de alethiometers en het Rusakov-veld maken het verhaal net even wat meer dan louter een avonturenroman voor jongeren. Op De Da Vinci Code-achtige wijze zoek je als lezer mee naar oplossingen en probeer je te begrijpen wat er gezegd wordt door de personages.

Helaas kent Het boek van Stof een overdaad aan gebeurtenissen. Pullman creëert zoveel verschillende verhaallijnen dat je als lezer eigenlijk niet meer goed weet waar je moet beginnen. Pas naarmate het verhaal vordert, en de lijntjes met elkaar verbonden worden, krijg je meer grip op het verhaal.

Wanneer de lijnen samenkomen begint het aloude spel tussen goed en kwaad. Net als Malcolm weet je niet goed wie je wel en niet kunt vertrouwen, waardoor het verhaal een extra spanningselement meekrijgt. Met de vlucht van Malcolm en Alice werkt Pullman naar de climax van het verhaal. Het mysterie rondom baby Lyra neemt toe, evenals het tempo waarin Malcolm en Alice gevaarlijke dingen meemaken. Helaas valt de tweede lijn – de zoektocht van dr. Hannah Relf – bijna geheel weg in de slotakkoorden van Het boek van Stof. Het lijkt wel of het avontuur van Malcolm allesoverheersend moest zijn. Daarmee verdwijnt het element dat het boek de schijn gaf van volwassenenroman. Er resteert een spannend verhaal dat meer past bij Young Adults.

Marloes Otten

Philip Pullman – Het boek van Stof. Vertaald door Lia Belt en Maren Mostert. Prometheus, Amsterdam. 444 blz. € 19,99.