Speechschrijver

Ministerie van Buitenlandse Zaken
Rijnstraat 8
2515 XP Den Haag

Vacature: Speechschrijver minister buitenlandse zaken.

Geachte heer Ard van der Vorst,

In de functieomschrijving van de speechschrijver staat: ‘Jij weet als geen ander wat het effect van een vlammende speech is.’ Dat weet ik inderdaad, een vlammende speech tilt de luisteraar even op en laat hem voelen dat hij deel uitmaakt van een groter geheel. Toch houd ik meer van het gloedvolle verhaal, een verhaal dat aanknoping probeert te vinden bij bestaande verhalen en tradities. De vlammende speeches doen denken aan populistische politici en die bespelen dikwijls het orgel van de angst (terzijde: Johannes Calvijn noemde het orgel de ‘sirene van de duivel’).

Onze voormalige minister van buitenlandse zaken, Halbe Zijlstra, speelde ook op de sirene van de duivel met zijn speech over groot Rusland. Hij wilde zich presenteren als iemand met een scherp oog voor de wereldproblematiek die Nederland en Europa even kwam wakker schudden voor de gevaarlijke plannen van Vladimir Poetin. De belangrijkste politieke zonde die hij beging was niet de leugen over zijn aanwezigheid in diens datsja, maar zijn zelfoverschatting.

Het is niet aan een Nederlandse minister van buitenlandse zaken om te waarschuwen voor groot Rusland, althans niet in zulke klare taal. Je kunt dat misschien een keer tegen een stagaire zeggen op de Nederlandse ambassade in Moskou. Maar dan moet je wel als voorzorgsmaatregel een hete bitterbal naar binnenwerken die je probeert weg te spoelen met wodka. Als het dan uitlekt kun je nog altijd zeggen dat die bitterbal veel te heet was en dat er daarom iets vlammends uit je mond kwam.

Op wikipedia lees ik dat het ministerie van buitenlandse zaken verantwoordleijk is voor contacten met andere landen. Een mooie korte definitie. Die contacten zijn al gelegd, de minister hoeft ze alleen maar te waarborgen en in leven houden. Daarom kijkt de ambtelijke top ook altijd weer met spanning toe met wie ze nou weer moeten werken. Een minister kan vaak meer kwaad doen dan goed.

Nederland is een land van windvanen. De windvaan heeft weliswaar een negatief imago, maar dat is onterecht. Het is slim mechaniek dat bestaat uit een holle doek aan een ring die bevestigd is aan een hoge paal. De kracht zit hem erin dat de windvaan weliswaar meebeweegt, maar niet van zijn plaats komt omdat hij aan de paal vastzit. Zo waaien we met alle winden mee, maar zijn we tegelijkertijd toch kritisch en houden we voet bij stuk. Halbe Zijlstra gedroeg zich met zijn groot Rusland speech als een vast gelast kerkhaantje met zijn kop in de wind. Helaas is hij toen bij zijn pootjes afgebroken en naar beneden gekukelukuut.

Ik lees verder in de functieomschrijving: ‘Met je teksten weet je precies de juiste snaar te raken bij verschillende doelgroepen en de boodschap overtuigend over te brengen.’ Natuurlijk verlang je er als minister weleens naar om iemand eens flink de waarheid te zeggen. Een minister is ook maar een mens. Toch is dat meestal niet handig als je de juiste snaar wilt raken en kun je die woorden beter inslikken. Dat is misschien tegen-intuïtief voor iemand met een daadkrachtige inborst, maar een ander woord voor tegen-intuitief is diplomatiek.

Met name de wind uit het Oosten, beter bekend als president Recep Tayyip Erdoğan, prikkelt die behoefte. Herinnert u zich diens uitspraken nog nadat Turkse politici waren geweigerd campagne te voeren in Nederland? Een daarvan was erg grappig: ‘Nederland gedraagt zich niet als een EU-rechtsstaat maar als een bananenrepubliek.’ Wellicht dat de minister van buitenlandse zaken het liefste had willen roepen: ‘Als Nederland een bananenrepubliek is dan is Erdoğan een baviaan die bananen eet.’ Helaas zullen we zulke impulsen aan dictators over moeten laten. Een kritische houding ten opzichte van Turkije is voorbehouden aan de Fransen en de Duitsers. Wij zijn het land van de windvanen, we worden omspoelt door winden van alle kanten en we kunnen ons zulke uitspraken simpelweg niet veroorloven. We kunnen alleen meedraaien met de wind en hopen dat het doek niet scheurt.

Recep Tayyip Erdoğan zegt dat mannen en vrouwen ongelijk zijn. Moeten we hem daarom gaan corrigeren? In Nederland worden mannen en vrouwen ook ongelijk behandeld, we zijn alleen zo schijnheilig net te doen alsof het niet zo is. Het is beter te zoeken naar aanknopingspunten met de Turken dan hun koppig de deur te wijzen. Er komen ook goede dingen uit Turkije.

De Turken hebben ooit yoghurt naar Europa gebracht. Velen kennen het beroemde verhaal over Frans de eerste van Frankrijk die in de zestiende eeuw werd verlost van zijn chronische diarree door een yoghurt behandeling van de de lijfarts van de Ottomaanse sultan. Uit dankbaarheid voor zijn genezing verspreidde Frans de eerste het verhaal over yoghurt. Overigens was de lijfarts van de betreffende sultan Süleyman de eerste, een uit Spanje afkomstige Jood, Moses Hamon geheten. Ook Turkije heeft een traditie van tolerantie.

Turkije en zijn president zijn niet kwaadaardig, ze zijn alleen een beetje ziek, zo moet je het zien. Ga je tegen een zieke een vlammende speech afsteken? Natuurlijk niet, maar een gloedvol verhaal kan wel. Recep Tayyip Erdoğan is geen ongevoelige man, niet iemand die verstoken is van poëzie. Hij heeft gezegd dat hij zo graag de voeten van zijn moeder kust omdat ze naar het paradijs ruiken. Een man die dat zegt verdient het om serieus genomen te worden. Dat hij ziek is, staat als een paal boven water, maar hij is nog niet verloren.

We sturen onze minister van buitenlandse zaken als de lijfarts der Nederlanden, vaandeldrager van de windvaan, naar Turkije om de president te behandelen met ‘yoghurt- diplomatie’. Wij zullen hem zachte en zalvende woorden toefluisteren die ondertussen allemaal goede bacteriën bevatten (Europese subsidies om mensenrechten projecten te starten). Alleen op die manier kunnen we Recep Tayyip Erdoğan van van zijn verbale diarree afhelpen.

Hopelijk kiest u mij uit als speechschrijver. Ik kan veel voor de minister betekenen en hem helpen om deze yoghurt-diplomatie op poten te zetten.

Vriendelijke groeten, Bram

Afbeelding: Olaf Oliviero Riemer [CC BY-SA 3.0 (https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0)], via Wikimedia Commons