Vanavond komt Moby Dick, het boekenprogramma van Matthijs van Nieuwkerk, voor het eerst op de buis. Dieuwertje Blok en Nobelprijswinnaar Ben Feringa zijn de eerste gasten. Op 8 september komt daar Stine boekt sterren bij, waarin Stine Jensen in gesprek gaat met Fidan Ekiz, Emilio Guzman, Claudia de Breij, Hans Klok, Abdelkader Benali en Tim Hofman naar aanleiding van een boek dat ze de sterren heeft opgedragen te lezen.

In het artikel ‘Boekenprogramma’s gaan het proberen met sterren‘ in Trouw staat een reactie van ondergetekende. Hieronder staat mijn volledige reactie die iets positiever is (ik had de journalist overigens toestemming gegeven om uit mijn schriftelijke reactie te halen wat hij kon gebruiken).

Ik erger me altijd groen en geel aan tv-programma’s waarin een blik BN’ers wordt opengetrokken om iets te vertellen. Het gaat van de gedachte uit dat de kijker oppervlakkig amusement wil, terwijl ze niet door hebben dat de literair geïnteresseerde zijn heil al lang elders zoekt. Alleen bij de VPRO op zondagmorgen is er nog kans voor een schrijver om een kwartier over zijn werk te praten.

Het past bij een tendens in de Nederlandse cultuur om de literatuur niet serieus te nemen en er bij voorbaat vanuit te gaan dat een gesprek niet spannend kan zijn. Ik had zelf een talkshow in de bibliotheek van Groningen met schrijvers (totdat ze vonden dat dat te elitair was). Toen we aan de lokale zender voorstelden om daar opnamen van te maken keken ze ons aan of we een onzedelijk voorstel deden: ‘En wat zie je dan? Talking heads?’ In het najaar starten we hier een nieuwe talkshow op met een schrijver, een kunstenaar en een wetenschapper om twee uur lang te praten over één thema. Ik denk dat er een heel grote markt is van mensen die verdieping willen maar het niet krijgen.

Een goed gesprek staat of valt met de kennis van de presentator. Als je Van Dis zag interviewen, dan wist je dat hij het hele oeuvre van een schrijver had gelezen. Dat is heel wat anders dan de door redacties uitgewerkte samenvattingen die de presentator van een talkshow tegenwoordig moet doornemen. Een van mijn favoriete gesprekken is Ischa Meijer die Annie M.G. Schmidt interviewt. Geen grappige filmpjes tussendoor, geen intermezzo’s van BN’ers of gewone mensen in het publiek, maar een goed gesprek over leven en werk. Alleen maar talking heads, maar ontzettend spannend en grappig.

Van Dis heeft een standaard neergezet waar niemand meer aan durft te tippen. Toch denk ik dat iemand als Matthijs van Nieuwkerk dat uitstekend zou kunnen doen: een uur lang een schrijver interviewen over zijn werk. Het is alleen jammer dat hij dat niet aandurft.

De lange schrijversinterviews zijn allemaal verbannen naar het internet. De bibliotheek van Den Haag organiseert dat soort gesprekken. Boekhandels in het hele land durven hun nek nog uit te steken. Op literaire festivals, van Crossing Border tot Zomerzinnen zie je dat er enorm veel vraag is naar een serieus gesprek met een schrijver. Maar dat zie je niet terug op tv. Met de terreur van populistische netmanagers moeten we niet verwachten dat er gauw verandering gaat komen in het aanbod.

Bij Das Mag en bij Tzum zie je dat we bezig zijn met podcasts. Ik denk dat het niet heel lang zal duren voordat een site gaat experimenteren met beeld.