Op 24 april 1982 schreef Frank van Dijl voor Het Vrije Volk een verslag van de bijeenkomst waarbij V.S. Naipaul zo kwaad werd dat hij direct Nederland verliet.

Het bezoek van de Westindische, in Londen woonachtige schrijver V.S. Naipaul heeft het aanzien van de Nederlandse letterkunde weinig goed gedaan. Hij zou vijf dagen in ons land blijven voor discussies én gesprekken, onder meer met leden van de Nederlandse PENclub, maar al na 24 uur is hij schielijk vertrokken, wel beseffend dat hier weinig eer te behalen viel. Kwaad, om niet te zeggen woedend, maakte hij zaterdag een einde aan een door de PEN georganiseerde openbare bijeenkomst in Centrum Bellevue in Amsterdam, wat alles te maken had met het bedroevend lage peil van de vragen die de heren en dames Nederlandse letterkundigen hem durfden stellen.

De vragen die kort tevoren, schriftelijk konden worden ingediend, leken van een verregaande banaliteit: ‘Wat denkt u van de ontwikkelingen in de wereld de komende tien of twintig jaar?’ De auteur van Among the believers, een boek over de islam, nam niet eens de moeite om hierop in te gaan, maar toen er toch iets van een discussie op gang leek te komen kwam onze ware, door koningin Beatrix ginds zo fijntjes omschreven volksaard (‘Wij zijn een volk van dominees en schoolmeesters’) naar boven in de gedaante van de Haagse damesschrijfster Margaretha Ferguson.

Deze erkende schaamteloos maar gedeelten uit Naipauls laatste boek gelezen te hebben, maar viel hem er niettemin omslachtig op aan dat hij beweert dat het Nederlands nagenoeg uit Indonesië is verdwenen. ‘Waarom vraagt u mij dat? Om te laten zien dat u het beter weet? Natuurlijk weet u het beter!’ probeerde Nalpaul haar tot zwijgen te brengen. Maar Ferguson wist van geen ophouden. ‘Maar als u het over intellectuele helderheid hebt…’ U moet proberen u hierbij de geaffecteerde stem voor te stellen van een dame die denkt dat het deftig is om tijdens het schrijven de pink in de lucht te houden. Naipaul was toen al zo kwaad dat hij zei: ‘Ik denk niet dat u weet wat het begrip intellectuele helderheid inhoudt,’ om meteen daarop het pand te verlaten, richting Schiphol.

Een fiasco voor de Nederlandse PEN! Rudy Kousbroek, die met Naipaul zou hebben gediscussieerd over diens boek over de islam, haalde zijn gram in een commentaar in NRC Handelsblad (20 april). Nederlanders hebben werkelijk ieder gevoel voor verhoudingen verloren, schrijft hij: ‘Wanneer een schrijver van het formaat van Naipaul in het buitenland wordt ontvangen, kan men er zeker van zijn dat iedereen die de kans krijgt zo iemand vragen te stellen, zich zeer grondig heeft voorbereid, en dat het eenvoudig ondenkbaar zou zijn dat iemand tegen hem kan zeggen: “I read parts of your book,” zoals die garnaal van een Ferguson het bestond te doen.’

Overigens was Naipaul al geïrriteerd toen hij in Nederland arriveerde: een vliegtuigticket eerste klas kon er voor hem niet af. Dutch treat!