Op eigen beentjes

Zelfredzaamheid is waarschijnlijk het belangrijkste dat een mens kan leren. De zesjarige Fabio Mancini steekt in In het diepe, de nieuwe roman van de Italiaanse succesauteur Fabio Genovesi, meer op van zijn praktisch ingestelde vader, zijn moeder, oma en vooral negen oudooms, van buurmeisje Martina en in een marktkraam gevonden tweedehands boeken, dan op school en tijdens ernstige cursussen van de kerk. Dat moet ook wel, want de officiële weg naar een gelukt bestaan is er alleen voor de geprivilegieerden van het Toscaanse kustplaatsje en daar horen de onaangepaste Mancini’s duidelijk niet bij.

Fabio wordt geen dag met rust gelaten door zijn communistisch georiënteerde oudooms, die hem de in hun ogen belangrijkste zaken van het leven willen bijbrengen, denk aan vissen, jagen en het zoeken van eetbare paddenstoelen. De grootste bewondering heeft de jongen echter voor zijn vader die er uitziet als een filmster en alles kan ‘fiksen’. Al voordat iemand hem heeft gezegd dat er iets niet functioneert, is de zwijgzame man al aan de slag.

Als Fabio’s vader tijdens een spannende wedstrijd kerststallen maken van een ladder valt en in coma raakt, bereikt de jongen van de ene op de andere dag een nieuwe fase in zijn volwassenwording. Genovesi geeft, door Fabio zijn verhaal te laten doen, het in veel opzichten nog argeloze kind een stem, maar bijna vierhonderd bladzijden alledaagse gebeurtenissen op een rij, bezien met zo veel kinderlijke onbevangenheid roept op zeker moment toch irritatie op. Mede omdat alle kolderieke, wat toch iets anders is dan absurdistische, verwikkelingen ook nog eens met veel onnodige duiding worden weergegeven, opdat geen lezer hoeft af te haken.

We aten met z’n allen, en daarna wensten we elkaar toch zalig Kerstmis, maar echt feestelijk voelde het niet, want het was de verjaardag van Jezus, en ik vond Jezus wel aardig, maar ik was tegelijkertijd boos op Hem omdat er nu al een jaar voorbij was en Hij nog steeds geen minuutje de tijd had gevonden om mijn vader wakker te maken.

In het diepe is een vriendelijk, pretentieloos en daarmee weinig uitdagend zomerboek, met precies genoeg vleugjes lichte maatschappijkritiek en levenswijsheid (‘ik was juist blij dat ik arm was, ik voelde me blij en bevoorrecht’) en uitgekiende ontroering om velen te bekoren. Zo is de kleine jongen elke dag stipt in het ziekenhuis om zijn comateuze vader voor te lezen, al vertelden de artsen hem dat dat geen zin heeft. Het boek is beeldend opgebouwd, soms als een old school animatiefilm, waarin de figuurtjes vaak ook even als perplex om zich heen staan te kijken:

Het duurde dan ook even voordat het tot mijn volle verstand doordrong. En toen dat gebeurde, stortte de hele wereld om me heen in als bij een mega-aardbeving, en toen de stofwolken waren opgetrokken, stond ik daar in mijn eentje als een grote sukkel tussen de puinresten.

Wat Fabio Genovesi met zijn feelgood-werk vooral bewijst, is dat het genre waarin armoedige, sympathieke zonderlingen het ware geloof blijken aan te hangen, onverwoestbaar is. En daarmee past een ongecompliceerd zomerboek toch nog zo maar in de hedendaagse discussie over verfoeilijk elitarisme.

André Keikes

Fabio Genovesi – In het diepe. Vertaald uit het Italiaans door Manon Smits en Pieter van der Drift. Signatuur, Amsterdam, 390 blz. € 21,99.