Een welkome middenpositie

Voor uitgeverij Jurgen Maas is Asis Aynan een van de steunpilaren, hij bedacht onder meer de Berberbibliotheek, een soort Russische Bibliotheek, maar dan anders. In het dagelijks leven is hij echter docent op de Hogeschool van Amsterdam. In Linoleumkoorts staan columnachtige stukken, soms autobiografische verhalen, die gaan over of raken aan zijn beroep. ‘Aantekeningen van een docent’ is de ondertitel, maar daarmee doet Aynan zichzelf te kort.

Aynan ziet de veranderingen op zijn school met enige verbazing aan, zoals de trend dat alle meisjes opeens met opgespoten lippen op school komen om hun duckface meer aanzien te geven. Hij vraagt in het begin nog aan een meisje of ze gevallen is, totdat hij doorkrijgt wat er werkelijk aan de hand is en dat haar gezicht ‘bol stond van de onzekerheid.’ Linoleumkoorts gaat ook over zijn eigen onzekerheden en angsten; het titelverhaal bijvoorbeeld beschrijft ‘de zenuwachtige toestand van een leraar voor of tijdens het lesgeven’. Interessante columns en herkenbaar voor deze recensent die ook hogeschooldocent is en daarover columns schreef, maar de meerwaarde van deze bundeling ligt op een ander terrein.

De schrijver is geboren en getogen in Nederland, maar opgegroeid in een islamitisch Marokkaans gezin. In de pubertijd is hij het geloof kwijtgeraakt en is hij zelfstandig gaan denken. In de hevig gepolariseerde debatten over migratie, integratie, diversiteit en inclusiviteit houdt Aynan een zeer prettige en welkome middenpositie aan.

Het woord inclusief doet mij denken aan een all-in-vakantie, met onbeperkt aardappelgratin, garnalencocktails en pina colada’s.

Aan de ene kant gaat Aynan ervan uit dat die multiculturele samenleving bestaat, zelfs als de premier Rutte daar opportunistische vraagtekens bij zet, al ziet hij in zijn klassen zo langzamerhand een ‘witte vlucht’ ontstaan. Waar andere kleuren en culturen samenwerken en elkaar opzoeken, vormen de witte Nederlanders ‘eilandjes’. Toch een licht verontrustende observatie. Aan de andere kant lijkt Aynan een hekel te hebben aan mensen die elkaar de maat nemen over wat wel en niet mag, zoals in het debat over culturele toe-eigening. Zo woont hij een keer een lezing bij van iemand die stelt dat ‘witte mensen alleen dreadlocks mogen dragen als zij zich in de geschiedenis ervan hadden verdiept.’

Ik dacht aan de Berberkledij met bijhorende sieraden die Madonna bij de uitreiking van de MTV Awards droeg en ik vond het hartverheffend dat het popicoon mijn cultuur uitdroeg.
Het verhaal in die hal klonk hol en vals en was er een van segregatie.

Heel terloops vertelt Aynan over de momenten waarop hij zelf gediscrimineerd werd en dat blijft schokkend om te lezen. Hoe vaders van vriendinnetjes reageren op een Marokkaanse jongen, hoe de deuren van discotheken soms gesloten blijven, hoe een motoragent naast een joggende Aynan komt rijden om hem eens goed op te nemen: het zijn traumatische voorbeelden uit zijn leven die aangeven dat er nog heel wat moet gebeuren in de maatschappij. Dat geldt ook voor hogescholen als de HvA waar Aynan na een lezing van een directe collega te horen krijgt dat hij een ‘excuus-Marokkaan’ is. Het is te hopen dat hij collega’s en studenten iets mee kan geven van het onafhankelijke denken dat blijkt uit Linoleumkoorts.

Coen Peppelenbos

Asis Aynan – Linoleumkoorts. Jurgen Maas, Amsterdam. 160 blz. € 16,99.