Hoe doorbreek je een keten van wraak?

Dat de rechterlijke macht dwaalt in de zaak rond de moord om Esther Dorsman is al duidelijk op de achterflap van Dorsmans dood. Rechter Pieter Coorn heeft de verkeerde verdachte naar de cel gezonden, blijkt na enkele jaren als er nieuw DNA-bewijs op tafel komt. Heeft hij zich laten meeslepen door de populistische stroming in het land die roept om strengere straffen? Heeft hij zich laten misleiden door zijn intuïtie? In de eindfase van zijn justitiële carrière wordt de zaak een smet op zijn blazoen.

Miek Smilde volgt het leven van Pieter Coorn en schakelt daarbij van het heden naar het verleden. Zo zie je de gestage opmars van Coorn binnen de instituties. Na een begin als sociaal advocaat stapt hij over naar de andere kant van de balie. Hij komt terecht in ‘het dorp’ Assen, waar hij toch van gaat houden vanwege de ‘stugge onverschrokkenheid’ van de bewoners. Heel anders dan het gebabbel van de mensen in Den Bosch waar hij later in zijn loopbaan terechtkomt. In dat werkzame leven heeft Coorn gezien hoe de maatschappij en de politiek verhardde. Van de jaren zeventig waarin de reclassering de veroordeelden pamperde tot nu waarin familieleden van slachtoffers spreekrecht krijgen in de rechtszaal en het oordeel van het publiek kunnen sturen. Er is een kloof gegroeid tussen wat de maatschappij rechtvaardig vindt en de rechterlijke macht die zich verschuilt achter regeltjes en procedures. Dat het recht ook alleen maar ‘in regels gestolde emotie is op basis waarvan de rechter zijn eigen gevoel moest laten spreken’ kan dan tot grove fouten leiden.

Het zijn niet alleen die grote maatschappelijke vragen die Smilde behandelt in deze roman, ze geeft Coorn ook een persoonlijk leven mee. Zo moet hij zich verhouden tot het gezin waaruit hij voortkomt met twee oudere broers die in de fietsenhandel zitten en ‘de stem des volks’ vertolken en een broer die in zijn jeugd naar Amerika is vertrokken. Deze broer speelt pas helemaal op het einde van de roman weer een rol. Op zijn beurt heeft Coorn een vrouw, twee kinderen (drie, als je de doodgeboren dochter meetelt) die ook allemaal hun eisen stellen. Soms banjert de verteller wel erg snel door de maatschappelijke en persoonlijke geschiedenis heen en vult hij de emoties wel heel nadrukkelijk in, zodat je als lezer te veel buitenspel blijft. Dat is jammer bij dit interessante thema.

Coen Peppelenbos

Miek Smilde – Dorsmans dood. De Arbeiderspers, Amsterdam. 248 blz.

Deze recensie verscheen eerder in de Leeuwarder Courant en het Dagblad van het Noorden op 18 oktober 2019.