Een Noorse idylle

Het zou best kunnen dat de vraag naar fictie nog nooit zo groot is geweest, en toch is er een gigantisch overaanbod. Alleen al de enorme stortvloed van relatief goedkoop aangeboden films en series krijgt geen mens nog gebolwerkt. Is de klassieke, verhalende roman daar eigenlijk nog tegen opgewassen? Hoe houdt die tegenwoordig nog stand?

Laten we het eens over zo’n verhalende roman hebben. De Noor Lars Mytting, van wie eerder De man en het hout en De vlamberken verscheen, schreef De zusterklokken, een roman waarmee hij zeker geen grote vernieuwing nastreefde. Integendeel: De zusterklokken is, althans wat de vorm betreft, een op zeer klassieke leest geschoeide, haast negentiende-eeuwse roman. Op zich is daar niets mis mee, wel is het de vraag of het resultaat geslaagd kan worden genoemd.

De zusterklokken speelt zich af in het Noorwegen van de negentiende eeuw, meer bepaald in het geïsoleerde dorpje Butangen, waar de lokale bevolking een hard bestaan leidt. Volgens een lokale legende zijn de zusterklokken uit de titel in een ver verleden gegoten ter nagedachtenis van Hafrid en Gunhild Hekne, een Siamese tweeling. Ze zouden spontaan beginnen te beieren om de dorpelingen te waarschuwingen voor overstromingen en andere zware rampen.

Niet alleen die klokken zijn bijzonder, ook de prachtige staafkerk van het dorp dwingt bewondering af, zelfs in die mate dat de Duitse professor Ulbricht zijn student Gerhard Schönauer, een specialist in architectuur en ornamentiek, naar Noorwegen laat afreizen met een bijzondere opdracht. Ulbricht heeft het namelijk op een akkoordje gegooid met de nieuwe plaatselijke dominee Kai Schweigaard, die het oude, tochtige bouwsel liever kwijt dan rijk is, vooral omdat het uit een tijd stamt toen Noorwegen nog niet lang gekerstend was. De heidense invloeden, zoals de mythische wezens waarmee de kerk versierd is, zijn hem een doorn in het oog. De oplossing ligt voor de hand: als Schweigaard de kerk verkoopt aan de Duitsers, die hem willen afbreken en weer laten opbouwen in Dresden, kan hij met de opbrengst een efficiënt, modern godshuis bouwen in het dorp. Want het moet gezegd: comfortabel is die mooie oude staafkerk niet bepaald.

Toen begon het in de kerk te sneeuwen. Spierwitte korreltjes daalden neer op de goegemeente, op het kruisbeeld, op het altaarstuk en op Schweigaards bijbel, en voor deze ene keer raakte hij van de wijs. De mensen staarden naar het plafond waar de sneeuw vandaan kwam en zagen al snel dat het geen sneeuw was maar rijp. De windvlaag moest het dak zo geschud hebben dat het vorstlaagje op de dakspanten als een stofregen naar beneden kwam.

Schweigaard is blind voor de schoonheid van de kerk en oordeelt resoluut: ‘Dit wangedrocht van een kerk was als een gammele boot die een woeste zee moest bevaren.’ Maar als blijkt dat hij ook de zusterklokken aan de Duitsers wil verkopen, krijgt hij te maken met de onverzettelijke Astrid Hekne, een verre nazaat van de genoemde zusters. De dramatische spanning neemt toe als Schweigaard en Schönauer liefdesrivalen worden die allebei naar de hand van Astrid dingen.

Onaangename lectuur is dit boek zeker niet, maar het is iets te gewoontjes om echt bij te blijven. Myttingen houdt de vaart in het verhaal met cliffhangers, nieuwe wendingen, volkslegenden enzovoort. Alleen is het de vraag of dat volstaat, want gaandeweg ontstaat toch de indruk dat dit verhaal eigenlijk beter tot zijn recht zou komen in visuele vorm, als scenario voor een film of serie. Dat zou ook de gelegenheid hebben geboden om het majestueuze Noorse landschap met de staafkerk in beeld te brengen. Uiteindelijk draait De zusterklokken immers vooral om de plot en de sfeerschepping en is datgene waarin literatuur zich onderscheidt van andere fictie, namelijk de taal, de vorm, toch ietwat bijkomstig. Het klinkt wellicht als vloeken in de staafkerk, maar in dit geval had de film naar onze bescheiden mening daardoor beter kunnen worden dan het boek. Al neemt dat niet weg dat u bij Mytting terecht kunt voor een portie ontspannende fictie.

Daan Pieters

Lars Mytting – De zusterklokken. Uit het Noors vertaald door Paula Stevens. Atlas Contact, Amsterdam. 416 blz. € 24,99.