De andere kant van de medaille

Na een poosje zei hij: ‘Ik zal nooit zo spelen, hè?’
Zijn lerares staarde een paar seconden naar het tafelblad. ‘Nee,’ antwoordde ze ten slotte.

Daarmee valt de veelbelovende carrière van Paul Porterfield in duigen. Hoewel alle voortekenen erop wezen dat hij een begaafd pianist zou worden, komt hij er na een jaar op het conservatorium achter dat hij nooit meer zal worden dan een tweederangs pianist, hooguit een redelijke begeleider.

Met De bladomslaander sluit David Leavitt weer aan bij zijn eerste boeken. Dat waren ook van die boeken waarvan je in je buik voelt dat het allemaal mis zal gaan met de hoofdpersoon. Hij kan verwachtingen van mensen beschrijven om die daarna met satanisch genoegen te fnuiken. Niet alleen de carrière van Paul valt in duigen, ook zijn persoonlijke relaties met mannen zijn gedoemd te mislukken. In het begin van de roman verwacht je nog een grote romantische liefde tussen Paul en de door hem verafgode meesterpianist Richard Kennington. Nadat hij een avond het voormalige wonderkind Kennington mag begeleiden als bladomslaander is de liefde bij beiden opgebloeid. Die liefde kan pas genoten worden als Paul met zijn moeder, die net gescheiden is, een vakantie doorbrengen in Rome en daar toevallig Kennington weer tegen het lijf lopen. Terwijl Paul en de pianist in het geheim een seksuele relatie beginnen denkt moeder dat Richard in wezen verliefd is op haar. Weer een verwachting die gebroken zal worden.

De moeder is de meest tragische figuur uit het boek. Haar huwelijk loopt op de klippen, ze ontdekt dat haar zoon homoseksueel is en ze denkt dat een beroemde pianist aangetrokken is tot haar. Als ze haar zoon wil redden uit de zondige stad, vol aids en ontrouw, blijkt dat hij niets van haar bemoeizucht wil weten. ‘Luister, waarom ga je niet gewoon weg? Je bent een wandelende catastrofe, weet je dat wel?’

Leavitt maakt het je altijd ongemakkelijk. De personages die een rol spelen in zijn boek zijn altijd zo genuanceerd beschreven dat je met ieder mededogen hebt. Je gaat mee in het verhaal van Paul en tegelijkertijd kun je je helemaal inleven in de pianist Kennington die Paul in de steek laat. Voortdurend krijg je de andere kant van medaille te zien.

Na de roman Terwijl Engeland slaapt, waar Leavitt verdacht werd van plagiaat, schreef hij de verhalenbundel Arkansas waarin hij revanche haalde op zijn critici. De pers schreef er niet juichend over. Met De bladomslaander revancheert Leavitt zich zoals een schrijver dat behoort te doen: gewoon een goede roman schrijven. De broze spanning in relaties tussen familieleden en vrienden is het onderwerp dat Leavitt als geen andere Amerikaanse schrijver weet te treffen. We want more.

Coen Peppelenbos

David Leavitt – De bladomslaander. Vertaald door Jan Fastenau. De Harmonie, Amsterdam. 216 blz.

Deze recensie verscheen eerder in de Leeuwarder Courant op 5 juni 1998.