Kerstavond 2024

Ik schrijf dit aan het begin van Kerstavond, een woord dat in de Duitse taal opgewaardeerd is tot Heiligabend, of ook Heiliger Abend (ik heb het zojuist opgezocht) waarmee bedoeld wordt dat de zoon Gods, Jezus Christus dus, zich aan het begin van onze jaartelling langzaam begint los te maken uit het Lichaam van zijn Moeder, de Maagd Maria, om in de vroege ochtend van Anno Domini I uit het heilige kraamwater aan wal te treden van deze wereld, nog onkundig van de sadistische executie die hem uiteindelijk te wachten staat.

Jezus is door zijn moeder ‘onbevlekt ontvangen’, hetgeen niet betekent dat God hem in de schoot van Maria zonder zaad heeft geconcipieerd, zoals velen veronderstellen, maar dat Maria onder de vrouwen vrij van zonden leefde, hetgeen ook al voor het begin van onze jaartelling heel bijzonder was en dat God haar om die reden uitverkoren had om Zijn zoon te baren.

Ook ikzelf heb in deze zin gedwaald en ben daarvoor door Jeroen Brouwers in een van zijn feuilletons duchtig tot de orde geroepen. Hij noemde mij daarbij niet L.H. Wiener, zoals ik heet, maar genadiglijk ‘kunstbroeder’, om mij niet publiekelijk te kakken te zetten. Dank je wel Jeroen, graag tot wederdienst bereid, jongen.

Deze Kerstavond ben ik door omstandigheden alleen en sla het programmablad van de VPRO open op de pagina’s 106 en 107 om eventueel wat afleiding te zoeken op de TV, door Gerard Reve ooit licht ironisch aangeduid als de Verrekijk, een letterlijke vertaling uit het Latijn en door Gerrit Komrij, iets vileiner, als de Treurbuis. Beiden hebben het niet overleefd.

Om 20.00 wordt het Journaal uitgezonden, doorgaans gelezen door een bekkentrekkende man met magere O-benen, of door een vriendelijke Surinaamse dame met borsten als billen, die om beurten gewag maken van de toestand in de wereld, een ellende die Jezus Christus, goddank, bespaard gebleven is.

*

Ik begin bij Nederland I en zie dat om 20.35 het programma De slimste mens wordt uitgezonden, zoiets als Twee voor twaalf, maar dan anders en niet met de nog altijd mooie Astrid Joosten, maar met de ijdele Philip Freriks als alwetende presentator en de voornamelijk uit onderkin bestaande side-kick Maarten van Rossum.

Vervolgens om 21.20 de ‘realiteitsserie’ Kerst met de Bauers, die ‘om het kerstgevoel te beleven naar het Duitse Sauerland trekken.’ En daar mag het publiek bij zijn, als het wil. Er is mijns inziens niemand in Nederland die zijn gebit zo graag laat zien als Frans Bauer; misschien de topper Gordon nog, maar die doet hier gelukkig niet mee. Het kan altijd nog erger.

En dan, om 22.05, ja hoor: Heel Holland bakt, met de onvermijdelijke André van Duin. Bakwedstrijd. Aflevering Kerstspecial. Achter de keukenblokken staan: Mariska en Frans Bauer Junior, Guus en Manon Meeuwis, Ronald en Maxime de Boer, Edsilia Rombley en Trijntje Oosterhuis.

Om dan, na het late Journaal van 23.00, opnieuw te vervolgen met een kookprogramma: Nigella’s kerst in Amsterdam. Presentatie: Nigella Lawson.

Mijn ogen dwalen naar pagina 107, waar op SBS 6, om 20.30, het programma Kerst met de familie Meiland in IJsland wordt uitgezonden. Ver weg van het Duitse Sauerland, maar met hetzelfde platte vermaak. Nederland als één grote domme familie.

Maar Veronica wint de smakeloosheidsprijs, als vanouds, met de vertoning op Kerstavond (vrede op aarde en in de mensen een welbehagen) van de film Violent Night, gevolgd om 22.35 door de horrorfilm Black Christmas.
Wat daar voor schorem aan de knoppen zit te draaien wil je niet weten; ik althans niet. Max de Jong zou verzuchten: ‘Gooi een bom op Hilversum!’

*

De overige zenders doen op onmachtige wijze hun best met aan Kerstmis gerelateerde items, zoals Scrooge, ditmaal als amusementsprogramma, gepresenteerd door Carrie ten Napel, of het smartelijke Joris’ kerstboom, dan wel het voze The story of last Christmas, starring George Michael, om ten slotte af te sluiten met de in gepaste vroomheid uitgevoerde Kerstnachtmis te Eindhoven.

Ik overweeg nog ter verpozing het DVD-schijfje American Gigolo op te zetten, met de nog zeer lenige Richard Gere, of het ontroerende meesterwerk Witness, met Harrison Ford, maar ik besluit uiteindelijk verder te gaan werken aan mijn volgend jaar bij Mizzi (uitgeverij Pluim) te verschijnen novelle In Verlatenheid, een besluit waarvoor deze avond zich bij uitstek leent.

Ik ontsteek nog wat extra kaarsen en terwijl ik me aan mijn schrijfbureau zet breng ik me de laatste woorden te binnen, die Jeroen Brouwers mij per email stuurde en die luidden: Dank je wel, Lodewijk, verwijzend naar een Tzumkolom van mijn hand, uit 2022, waarin ik de zoveelste P.C. Hooft-jury voor de voeten smijt dat Brouwers, met een torenend oeuvre van meer dan zestig titels, voor de zoveelste keer gepasseerd is.

De Dood heeft inmiddels zijn arm om Brouwers’ schouder geslagen en hem meegenomen.
Maar ik ben er nog; niet zonder zonden, maar redelijk smetvrij, geloof ik. Dag Jeroen, dikke kermisbeer, Ursus Major.

Ik draai een fles Camden Park open, een rode Australiër die mij altijd weet te vinden, schenk een klein bol wijnglas vol en drink het in één teug leeg, terwijl de twijfelachtige gedachte door mijn hoofd gaat: alleen-zijn is soms nog het beste wat iemand moet verduren.

L.H. Wiener