Gruwelijkheden uit het dierenrijk

Bernardo Zannoni’s debuutroman Mijn stomme intenties (I miei stupidi intenti) is een moderne fabel waarin het leven van Archy, een gehandicapte steenmarter, centraal staat. De roman combineert dierlijke instincten met menselijke filosofische vragen, en biedt daarmee een interessante kijk op existentiële thema’s zoals dood, tijd en religie.

Hoewel dit verhaal een fabel is, zou ik het niet aanraden aan kinderen. In klassieke fabels, zoals die van Aesopus en Jean de La Fontaine, zijn dieren ook sterk vermenselijkt. Ze krijgen menselijke eigenschappen, gedragingen en denkpatronen, maar blijven grotendeels in de sfeer van menselijke allegorieën en vermijden de rauwere aspecten van dierenleven, zoals kannibalisme of kroostdoding. In Mijn stomme intenties wordt de brutaliteit van het dierenleven zonder romantisering weergegeven, waardoor het verhaal soms indringend en verontrustend is.

Archy groeit op in een wereld vol wreedheden: van bloedige gevechten en incestueuze relaties tot de harde strijd om te overleven. Wanneer zijn moeder hem verkoopt aan de oude, cynische vos Solomon, verandert zijn leven. Solomon, stereotiep Hebreeuws, een usurpator en zelfverklaard profeet, introduceert Archy in de wereld van lezen, schrijven en de concepten van God en de ziel. Door Solomons lessen begint Archy de menselijke eigenschappen van tijd en reflectie te ontdekken, wat leidt tot innerlijke conflicten tussen zijn dierlijke en menselijke aard.

De schrijver houdt duidelijk van symboliek. Archy’s kennismaking met taal en religie symboliseert de menselijke zoektocht naar betekenis en de onvermijdelijkheid van de dood. Zo ook introduceert Zannoni de Grote Stronk als symbolische bejaardenvoorziening voor oude dieren, waar elk dier dat doodgaat door de anderen opgegeten wordt. ‘Het waren oude dieren, invalide, ziek en blind. In de steek gelaten door alle andere dieren, maar nog altijd aan het leven gehecht, zoals elk dier. Terwijl ik de lijdende koppen bekeek en ze bescheen met een lamp die ik had opgepakt, dacht ik aan God; aan hoe wreed die moest zijn om ons zo te laten lijden voor iets wat ons uiteindelijk ontnomen werd.’
Zannoni beschrijft deze wereld in compacte zinnen en in simpele taal, wat treffend vertaald wordt door Willy Hemelrijk.

Hoewel de plot op het eerste gezicht simpel lijkt, biedt het boek gelaagde inzichten over menselijk gedrag, morele dilemma’s en het verlangen om een blijvende indruk achter te laten. Maar het boek is bovenal een innovatieve, boeiende mix tussen natuurdocumentaire en fabel, met Bijbelse elementen.

Rosanna Del Negro

Bernardo Zannoni – Mijn stomme intenties. Vertaald uit het Italiaans door Willy Hemelrijk. De Harmonie, Amsterdam, 259 blz. € 22,90.