Vorige week kwam de onvolprezen onderzoeksafdeling van dit platform naar buiten met een zaak waar minutenlang werk in zat: de op Goodreads enorm populaire vernietigende recensie van Boek 1 van Martin Rombouts was hoogstwaarschijnlijk geschreven door een oplichter die zich slechts voordeed als Jos Bos. ‘Jos Bos’ was zo goed als zeker een alter ego, toonden wij aan, maar nu was de vraag: van wie? Was het een publiciteitsstunt van Das Mag, dan wel Rombouts zelf, dan wel een schrijvende vriend van Rombouts, of was het een hater?

Ons bericht bracht een storm van, al dan niet vertrouwelijke, reacties teweeg. Het is tijd om de balans op te maken.

Ten eerste kreeg Tzum van verschillende kanten te horen dat Das Mag en Rombouts zelf net zo in het duister tastten als wij. Aangezien het meerdere bronnen zijn, moeten we haast wel geloven in de onschuld van de uitgeverij en de auteur – tenzij we hier te maken hebben met georganiseerd bedrog op een schaal die zijn weerga niet kent.

Het zou natuurlijk kunnen dat een vriend van Rombouts hem ongevraagd een dienst wilde bewijzen door een hoop reuring teweeg te brengen waardoor men nieuwsgierig werd naar diens debuut (dat inmiddels aan een tweede druk toe is), maar dat is dan wel een erg gecompliceerde vriendschap. Waarschijnlijker is het dat Rombouts een hater heeft met een bijzonder vlotte pen. In een (inmiddels verwijderde) reactie op Goodreads suggereerde Libris Literatuur Prijs-genomineerde Falun Ellie Koos, die ook huisgenoot is van Rombouts, dat Atlas Contact-collega Levi Jacobs er wel eens mee te maken kon hebben. Immers: Jos Bos plaatste op Hebban dezelfde recensie, maar gaf daar ook de debuutroman Wie ik ben van Levi Jacobs vijf sterren. Belangrijk detail: Wie ik ben was toentertijd helemaal nog niet verschenen. Koos leek daaruit af te leiden dat Bos waarschijnlijk iemand uit de inner circle van Jacobs was (of natuurlijk Jacobs zelf). Nog een reden om dat te denken: op Goodreads staat dat Bos in Brussel woont. Wie woont er nog meer in Brussel? Precies: Levi Jacobs.

Jacobs plaatste op zijn beurt een verhaal op Instagram waarin hij schreef: ‘Oké, blijkbaar is er iets gaande omtrent een recensie van het debuut van @martinrombouts door ene Jos Bos, aldus @martijnvanbruggen_ op Tzum. Wie wordt er (door de reaguurders) genoemd als de “onbekende recensent”? Moi?’

Een dusdanig onderkoelde en soevereine post dat Jacobs eigenlijk meteen afvalt als verdachte. Overigens verschilt ‘moi’ maar één minuscule witruimte van ‘mol’.

Tot slot meldde Jos Bos zich bij Tzum. Althans, iemand die beweerde de ‘Jos Bos’ te zijn. Je hoeft maar een paar afleveringen van Criminal Minds te hebben gekeken om te weten dat copycatgedrag een groot ding is. Bos kwam over als een boomer, want hij wilde graag weten hoe je een reactie plaatst op Tzum. In zijn e-mailadres stond onder andere ‘jossiebossie’, wat het vermoeden van een alter ego doet vergroten. Daarbij lijkt dat een intertekstuele verwijzing naar het Instagram-account van schrijver Joost de Vries, die zich aldaar ‘joossieboossie’ noemt. Toen ondergetekende Bos daarmee confronteerde noemde die de gelijkenis ‘inderdaad verdacht’. Kortom: ‘Jos Bos’ genoot nogal van het mysterie rondom diens persoon.

Nadat we Bos hadden uitgelegd hoe die een reactie kon achterlaten onder het artikel dat over ‘hem’ ging, was het wachten op de inhoud van de reactie. Die bleek uiteindelijk weinig opheldering te geven: het was een nieuwe sneer naar Rombouts. ‘Getier van literair niveau lijkt me niet des Rombouts!’ wilde Bos plaatsen. Hier zag ondergetekende echter kans om Bos te chanteren, en wel met de volgende boodschap:

Beste Jos, bedankt voor je reactie, maar die ga ik zo niet plaatsen. Dat zou alleen maar bijdragen aan je mythevorming en daarvoor zijn wij hier niet. Als je jezelf aan ons kenbaar maakt, zal ik het heroverwegen.

Een sterk staaltje rug-tegen-de-muur-zetten, maar niets bleek minder waar: op magische wijze was Bos’ reactie opeens toch toegelaten. ‘Hij’ was ons ontglipt.

Reacties op Goodreads die als bij toverslag verdwijnen, reacties op Tzum die als bij toverslag worden goedgekeurd – er gebeuren vreemde dingen rondom ‘Jos Bos’ en een ontmaskering lijkt verder weg dan ooit na het mislopen van een gouden kans. En Jos Bos lacht in diens vuistje. Je hoeft echter maar de biografie van oud-voetballer Wim Kieft te hebben gelezen om te weten dat succesvolle mensen uiteindelijk altijd te veel in zich zelf gaan geloven en te dicht bij de zon komen. En de onderzoeksafdeling van Tzum zal naar de lucht turen. Om te zien of er iets glinsterends naar beneden komt vallen. En we nemen een vangnet mee en als Bos bijna de grond raakt, trekken we het in. Tenzij Bos zich alsnog aan ons kenbaar maakt.