Tussen God, familie en de wereld

In Nachtvrouwen vertelt Maja Haderlap het verhaal van Mira, die terugkeert naar haar geboortegrond in Zuid-Karinthië om haar moeder, Anni, te helpen bij de overgang naar een verzorgingstehuis. Dit bezoek roept lang onderdrukte gevoelens op, niet alleen over hun moeizame relatie, maar ook over hun gedeelde verleden.

De roman belicht ingrijpende gebeurtenissen uit Mira’s leven en onderzoekt de gespannen band tussen moeder en dochter, gevormd door een strenge opvoeding en een beladen jeugd. Mira’s verleden wordt getekend door een abortus na een verhouding met een getrouwde man, een zenuwinzinking en het vroege verlies van haar vader, waarover ze schuldgevoelens heeft. Deze persoonlijke worstelingen plaatst Haderlap in een bredere historische en sociale context. Jaundorf, het dorp waar Mira opgroeide, ligt in een door oorlog getekend grensgebied, waar de Sloveense minderheid in Oostenrijk voortdurend met etnische en culturele spanningen kampt.

Mira’s onvrede over haar leven en relatie in Wenen wordt versterkt wanneer haar terugkeer haar confronteert met onverwerkte pijn. Tegelijkertijd worstelt haar moeder op haar eigen manier met verlies en verandering. Haderlap verdeelt de roman in twee delen: in het eerste staat Mira centraal, in het tweede Anni. Hun perspectieven contrasteren sterk. Mira zoekt naar verklaringen en twijfelt aan haar keuzes, terwijl Anni zich vasthoudt aan de rol die de samenleving haar heeft opgelegd en haar onwrikbare geloof in God.

Wat jammer dat Mira de talen die Anni het belangrijkst vond, had afgewezen: de Sloveense schrijftaal en de taal van het gebed. Anni zag daarin haar grootste en onherroepelijke nederlaag als moeder, een onvergeeflijke tekortkoming waarvan zij zich niet kon vrijpleiten, want het was haar niet gelukt haar kinderen te overtuigen van het belang van hun moedertaal en van het geloof in God.

Haderlap toont zich een auteur met diepgaande levenservaring. Ze weet zich in te leven in zowel de rol van dochter en moeder als die van werkende vrouw. Toch behandelt de roman zoveel gebeurtenissen in het leven van Mira en Anni dat de focus verloren gaat. De vele onderwerpen en gebeurtenissen maken de roman warrig, waardoor de spanning tussen verleden en heden, individu en gemeenschap niet altijd goed tot zijn recht komt. Een scherpere selectie had de thematiek sterker naar voren gebracht.

Nachtvrouwen onderzoekt de complexe relatie tussen moeder en dochter, en vice versa. Het resultaat is een roman die ondanks zijn veelzijdige thematiek niet altijd even indringend is in zijn boodschap over identiteit, verlies en familiebanden.

Rosanna Del Negro

Maja Haderlap – Nachtvrouwen. Vertaald uit het Duits door Marianne van Reenen en Elly Schippers. Cossee, Amsterdam. 304 blz. € 24,99.