Uitgever Marc Vleugels heeft op zijn LinkedIn-pagina gedeeld dat Mirjam de Veth gisteren is overleden. Ze werd 72 jaar. De Veth vertaalde allerhande auteurs uit het Frans, zoals Emmanuel Bove, Marie Darrieussecq, Denis Diderot, Annie Ernaux en André Gide.

In 2009 ontving zij de Dr. Elly Jaffé Prijs voor haar vertaaloeuvre. De aanleiding was haar vertaling van Les Saisons van Maurice Pons, die als De seizoenen bij uitgeverij Coppens & Frenks verscheen.

De Veth begon enkele jaren na haar studie Frans in Utrecht en een, naar eigen zeggen, ‘korte, roemloze carrière in het onderwijs’ met vertalen in de jaren tachtig, aan de hand van de studie vertaalkunde aan de UvA. Haar tweede vertaling, de biografie van Jean-Paul Sartre, werd een bestseller. Dat was zeker niet altijd het geval; in haar dankwoord bij het ontvangen van de Dr. Elly Jaffé Prijs pleitte De Veth ervoor dat vooraan in vertalingen de tekst ‘Deze vertaling kwam tot stand dankzij een financiële bijdrage van de vertaler’ werd opgenomen; volgens De Veth moeten goede vertalers veel in zichzelf investeren, ondanks steun van het Letterenfonds.

De Veth noemde een vertaler nadrukkelijk een auteur, en was van de school: ‘Beter een fonkelende vertaling die misschien hier en daar iets te ver weg huppelt, dan een keurig verantwoorde kraak-noch-smaakvertaling’.

Als scheppen is ‘van niets iets maken’, dan is vertalen van iets iets maken dat er nog niet was. De vertaler voegt iets toe aan de literatuur van zijn moedertaal, in die zin is hij een kunstenaar.
Victor Hugo schreef ‘une traduction est une annexion’ – ‘vertalen is inlijven’. De vertaler neemt de tekst tot zich met zijn hersens, maar ook met zijn ogen, oren, mond, en bij een muf antiquarisch exemplaar met zijn neus. De paradox doet zich voor dat het origineel steeds scherper verschijnt en tegelijk steeds verder verdwijnt. Het wordt opgegeten, met huid en haar. In dat opzicht is een literair vertaler een kruising tussen een kunstenaar en een kannibaal.

De uitvaart van Mirjam de Veth vindt op 6 juni in Amsterdam plaats..

Lees hier haar dankwoord bij de Dr. Elly Jaffé Prijs.