De prequel op Honderd jaar eenzaamheid

Gabriel García Márquez: Nobelprijswinnaar, journalist en schrijver van meesterwerken als Liefde in tijden van cholera en Honderd jaar eenzaamheid. Deze laatste roman vormt de basis van De weg naar Macondo, al is het eigenlijk andersom, want de bloemlezing bundelt fragmenten en vroege werken die de weg ernaartoe plaveiden.

Macondo is een plek waar het gewone en het buitengewone moeiteloos samengaan. Wat magisch en vreemd lijkt, hoort gewoon bij het dagelijks leven en valt nauwelijks nog op. De bewoners – van de standvastige Úrsula tot de grillige José Arcadio – overstijgen sociale klassen. Ze laten zien hoe herkenbaar, tegenstrijdig en menselijk gedrag kan zijn. Het dorp staat centraal, maar Márquez schrijft over meer dan een plek: zijn vertellingen raken aan iets groters.

De bloemlezing bevat losse fragmenten – soms letterlijk fragmentarisch – eerder gepubliceerd in sporttijdschriften, kranten en columns. Daarnaast zijn de eerste romans van de auteur integraal opgenomen. Afval en dorre bladeren uit 1955 is Márquez’ debuut en draait om de begrafenis van een gehaat man in het dorp. De schrijver oefent zich hier al in herhaling, spanningsopbouw en het stukje bij beetje onthullen van de situatie.

In De kolonel krijgt nooit post duiken typische Márquez-elementen op: absurditeit, realisme, melancholie. Zoals hij zelf altijd zei: ‘Ik heb niets verzonnen.’ Hij hoefde alleen maar te registreren wat hij in zijn jeugd had meegemaakt. De kolonel leeft met zijn vrouw en een vechthaan – vastgebonden aan een bedpoot – waarop ze hun laatste hoop vestigen om uit de armoede te ontsnappen.

In de bundel vinden we ook de roman Het kwade uur en de verhalenbundel De uitvaart van Mamá Grande. Alles speelt zich af in Macondo – oftewel Aracataca, Márquez’ geboortedorp in Colombia. Het geïsoleerde dorp waar een bananenmaatschappij zich vestigt, en die de dorre bladeren met zich meebrengt, maar nauwelijks grip krijgt in de grond waarin de bewoners geworteld zijn ‘door de herinnering aan lang gestorven doden wier beenderen je op twintig vadem onder de aarde niet zou kunnen terugvinden.’ In de gebeurtenissen van Macondo schemeren gevoelens door die iedereen kent – verlangen, angst, herinnering. Onder het wonderlijke oppervlak ligt een eenvoudige waarheid over wat het betekent om mens te zijn.

De redactie van het bloemlezing laat hier en daar wat te wensen over. Zo ontbreken halverwege Afval en dorre bladeren witregels bij perspectiefwisselingen, wat het schakelen bemoeilijkt. Wanneer dit erin geslopen is (in het oorspronkelijke werk, de vertaling?), is deze recensent onduidelijk.

De weg naar Macondo is een mooi verzorgde bundeling, gebonden en voorzien van sfeervolle illustraties. Kennis van het latere werk is niet nodig, maar mocht je snel op de hoogte willen zijn van het Márquez universum, kijk dan vooral de recente Netflix serie Honderd jaar eenzaamheid. Want wie Márquez al kent, zal des te meer genieten.

Rosanna Del Negro

Gabriel García Márquez – De weg naar Macondo. Vertaald door Mariolein Sabarte Belacortu. Meulenhoff, Amsterdam. 540 blz. € 29,99.