Een klein moment van toewijding

Kleine (boek)winkeltjes waar enigszins excentrieke en onthechte oudere mannen hun dagen doorbrengen om een handjevol klanten iets bijzonders te bieden, komen de laatste jaren veel voor in de Aziatische literatuur. Graag met wat katten erbij. De brievenwinkel van Seoul, zoals de debuutroman van de Koreaanse Baek Seungyeon heet, is geen wonderlijk boekwinkeltje, maar het scheelt niet veel.

Ook op het opvoeren van katten of ander aanhankelijk, harig gezelschap, is Seungyeon niet te betrappen, maar dit debuut past wel tussen recent werk van schrijvers als Satoshi Yagisawa, Sosuke Natsukawama en Yoko Ogawa, waarin de kleinschaligheid en de afzijdigheid van het gestreste bestaan de aandacht krijgt. De brievenwinkel Geulwoll is een bijzondere variant van de kantoorboekwinkel in de klassieke betekenis. Dus verkoop van mooi papier, wenskaarten, vulpennen, inkten, zelfs geurtjes die bij het introverte schrijven horen.

De door haar gemakkelijk studerende, oudere zus geïmponeerde Hyoyeong, geeft haar droom om filmregisseur te worden op en gaat in het genoemde winkeltje werken. Bijzonder daaraan is vooral de mogelijkheid om er als klant een brief achter te laten aan een onbekende andere klant. Die mag er een uit een voorraadje kiezen om te beantwoorden. Dat is de voorwaarde bij deze penvriendendienst. Eigenaar Seonho, die de benaming kantoorboekhandel verafschuwt, is een eigenzinnig man, die, zoals dat hoort in dit soort werk, weinig geeft om de dikke winst. Wat voor hem telt is de liefde voor papier en schrijven. En in het verlengde daarvan de relaties tussen mensen onderling.

Het contact tussen de familieleden verwatert als Hyoyeongs veelbelovende zus Hyomin haar studie afbreekt en verdwijnt. Zus schrijft wel talrijke brieven, maar die worden nooit beantwoord. Nicolien Mizee in Korea, kun je zeggen. Pas veel later blijken de twee meer gemeen te hebben dan gedacht. Het zeer drukke bestaan in Aziatische metropolen als Seoul, zal het succes van romans als deze zeker stimuleren. Ze geven namelijk uitzicht op een andere vorm van leven: langzamer, bewuster en ook meer ontspannen. Hyoyeong is er de verpersoonlijking van.

Er hoeft in Koreaanse of Japanse romans nooit veel te gebeuren, de nadruk ligt veelal op kleine, zorgvuldig uitgevoerde handelingen, dagelijkse routine, overdenkingen en niet zelden de betekenis van lekker eten en drinken. Helemaal fijn wordt het als er een mooie jonge man of vrouw een rol gaat spelen, die de protagonist verlost uit zijn of haar lijden als eenzame maatschappelijke mislukkeling. In De brievenwinkel van Seoul is dat Yeonggwang, een tekenaar van webtoons, digitale comics, die erg veel succes had met zijn debuut, maar nu worstelt met het vervolg. Ja, de roman ademt wel degelijk een zekere soapsfeer, maar gelukkig is dat maar één aspect:

Ze keken naar het witte licht van een verre vuurtoren en de nachtelijke zee die diepgroen glansde in het schijnsel. Steeds weer kwam het bleke schuim over het witte strand aansnellen, om daarna weer terug te wijken. Woesj, woesj! Het geluid van de golven was verfrissend en vergevend. Zoals het water weer ander water omhelsde, zo omhelsden ook de gekwetste harten elkaar.

Baek Seunggyeon schetst, dus zonder een dwingende verhaalopbouw en zonder onverwacht plot, het dagelijkse komen en gaan van klanten, die allen hun eigen verhaal meenemen. Door te citeren uit brieven, vrij gebaseerd op de epistels van klanten uit bestaande Geulwoll-winkels in Seoul, wordt duidelijk hoe belangrijk het met de hand schrijven van een brief aan iemand kan zijn. Als methode om opgekropte gevoelens kwijt te kunnen, om je eigen gedachten te ordenen en ook om nieuwe contacten te leggen. Dat de winkel gevestigd is in een hippe wijk van Seoul en dat het zaakje vooral bezocht wordt door jongeren, die niet weten wat ze aan moois allemaal zien, geeft de roman ook nog een impliciete boodschap mee: er is wel degelijk toekomst voor papier.

Boekwinkeltjes en antiquariaatjes in dergelijke romans, hier dus een papierzaakje, symboliseren het idee dat er een ontsnappingsmogelijkheid bestaat uit het veeleisende moderne en veelal digitaal geworden bestaan. Maar je moet er wel iets voor leren: stil zitten en aandacht opbrengen, je gedachten ordenen. Een brief schrijven met de hand, zo staat ergens, is ‘een klein moment van toewijding’. En laten de jongeren, inclusief Hyoyeong, nu juist dát niet kunnen.

André Keikes

Baek Seungyeon – De brievenwinkel van Seoul. Vertaald door Teun Meeuwsen. Meulenhoff, Amsterdam. 320 blz. € 21,99.