De onderstaande recensie komt uit 2003.

Te veel

Harmen Lustig zoekt het in zijn roman De hemel is niet ver meer in een duizelingwekkende hoeveelheid verhaallijnen. Drugs, kolonialisme, incest, hippiedom, liefde, Aldous Huxley en oude Oosterse culturen, het komt allemaal aan bod. Het rare is dat het er niet spannender of indrukwekkender op wordt, hoe hard Lustig er ook aan werkte een losgeslagen gemeenschap op een tropisch eiland eens flink te kakken te zetten. De verveling sloeg genadeloos bij mij toe.

De roman speelt zich af op het eiland Pala, waarvoor wie weet Bali model heeft gestaan. In ieder geval bevinden we ons in een luxueus vakantiegebied ergens in het verre Oosten. De jetset probeert er tijd en geld stuk te slaan op liederlijke feesten waar de muziek van ‘boem boem, boem boem’ gaat en de hoofdfiguur geestverruimende pillen verkoopt. Hij verdient er nog een centje bij door met op seks beluste dames het bed te delen en werkt ook als pooier.

Het verhaal is georganiseerd als een terugblik. De hoofdfiguur is naar Nederland teruggekeerd
naar zijn moeder, hij heeft aids en kijkt terug op zijn Pala-bestaan. Je zou zeggen dat er genoeg ingrediënten aanwezig zijn om een pakkende of ontroerende roman te schrijven maar Lustig
heeft zoveel willen vertellen dat er in feite helemaal niks van de grond komt.

Hij laat zijn held bijvoorbeeld kennis maken met een kleine groep lokale bewoners die ver van het jetsetgedoe de oude zeden en gebruiken in stand probeert te houden. Maar deze verhaallijn overtuigt niet omdat de te berde gebrachte wijsheden van een flinterdun Succesagenda-niveau zijn. ‘Na het verliezen van idealen en het overwaaien van idylle,’ oreert een van die bewoners, ‘ligt cynisme op de loer. Cynisme of verdringing, of allebei. In persoonlijke, dan wel maatschappelijke zin, overal in de wereld zie je of heb je het zien gebeuren; niemand durft
er blijkbaar nog werkelijk grote idealen op na te houden.’ Tja, denk ik altijd bij dit soort teksten, schrijf nu maar eerst een prachtig boek met mooie zinnen erin en dan zien we de rest later wel weer.

Lustig verwerkt een groot aantal emotioneel geladen verhaalingrediënten zonder dat het ging borrelen of me bij de keel greep. Hij schrijft uitvoerig over geestverruimende middelen en introduceert ons verlekkerd in het idiote pillenjargon dat daarbij hoort. Er is aan de lopende de band seks, drugs en rock ’n roll in dit boek, maar de relativerende zelfspot die het gelijknamige nummer van Ian Dury zo hartverwarmend maakte ontbreekt geheel. Ik las er onbewogen doorheen verveeld wanneer de zoveelste pillensessie wordt beschreven vermoeid bij alweer een beschrijving van het tropische landschap en onaangedaan bij de aidsproblematiek die er ook nog even aan de haren bij gesleept wordt.

Sla niet zo hard op de bekkens van de emoties. Demp uw trommels en uw pretenties. Geef mij het gefluister van een omfloerste maan geef mij de liefdesverklaring van een meisje of een jongen geef mij een stille avond. Bedreig mij met de stilte van het naderende onheil. Leg niets uit. Wees zwijgzaam.

Kees ’t Hart

Harmen Lustig – De hemel is niet ver meer. Thomas Rap, Amsterdam. 270 blz.

Deze recensie verscheen voor het eerst in de Leeuwarder Courant op 6 juni 2003.