Trots rechtop

In De zee kwam door de brievenbus neemt Selma Noort lezers mee naar de levendige jeugdherinneringen van haar vriendin Lia (Liesje). Als achtjarig meisje maakte zij, samen met haar vader, moeder, zus en broertje, de watersnoodramp van 1953 mee.

De zee kwam door de brievenbus leest als een verslag van een ooggetuige, maar dan wel een van slechts acht jaar oud: vertederend en naïef. ‘Ik vond het spannend. Midden in de nacht opstaan omdat de zee zou komen! Wat lief van mama dat ze ons riep zodat wij zoiets bijzonders ook konden zien.’ Al snel blijkt het menens en slaat de paniek toe. Zoals de prachtige cover en de treffende titel al doen vermoeden, stijgt het water tot grote hoogte.

Gillend probeerde ik papa vast te grijpen. Hij sloeg mijn handen weg. Ik zag zijn tanden glinsteren. Hij leek een bange hond die ging bijten. Hij zei iets tegen me maar ik kon hem niet verstaan. Zijn woorden waaiden weg. Ik plaste in mijn broek van angst. Toen gooide hij me van het dak af.

De hoofdstukken zijn compact, de zinnen zijn kort en de verhaallijn is eenvoudig te volgen. Toch is het geen lichte kost. Logisch ook, een ramp van deze omvang heeft de Nederlandse geschiedenis voorgoed veranderd. Er is amper uitleg, dat komt pas in het nawoord. De focus blijft op wat Liesje meemaakt. Gelukkig maar, want enkel vanuit haar perspectief is er genoeg te vertellen, zo blijkt. De dreiging van het water is continu aanwezig.

Hoewel het boek is gebaseerd op waargebeurde passages, is het verhaal – omwille van de begrijpelijkheid voor kinderen – geen waarheidsgetrouw verslag van feitelijke gebeurtenissen. Een slimme zet, want op deze manier wordt de heftigheid van de ramp iets afgezwakt en teruggebracht naar fantasierijke kinderlogica. Zo wordt het konijnenhok overspoeld met water, maar is Liesje ervan overtuigd dat het konijn Mathilde naar Engeland is gedreven, dus ‘die hoeft gelukkig niet meer gered te worden’. En hoewel het huis aan de overkant van de straat is ingestort, zitten de buren ‘vast ergens soep met balletjes te eten, want ze kunnen allemaal heel goed zwemmen’.

Slechts acht jaar oud en vol fantasie, maar bepaald niet bang, die Liesje. Dat leerde ze van haar vader.

Soms scholden kinderen ons uit omdat we een beetje anders waren. Die sloegen we meteen op hun smoel. Dat moest van papa. ‘Laat je niet uitschelden’, zei hij. ‘Waag het niet om huilend thuis te komen. Loop altijd trots rechtop. Wees onverschrokken! Laat je door niemand wegjagen!’

Auteur Selma Noort draagt dit boek op aan allen die leven met herinneringen aan de watersnoodramp van 1953, en aan Lia Gijzel – Soeting (Liesje), nog altijd trots rechtop. De zee kwam door de brievenbus is geschikt voor kinderen vanaf ongeveer 9 jaar om zelf te lezen of om aan voor te lezen.

Sjoukje Werkman

Selma Noort – De zee kwam door de brievenbus. Met illustraties van Martijn van der Linden. Leopold, Amsterdam, 70 blz, € 14,99.