In Praag is de Tsjechische schrijver Ivan Klíma overleden. Hij is 94 geworden. We citeren de recensie van Hans van der Heijde bij de vertaling van Rechter tussen twee vuren.

‘Ivan Klíma (Praag, 1931) behoort tot de roemruchte groep Tsjechische schrijvers die in de jaren 1960 en daarna de moed hadden met hun verhalen, poëzie, romans, toneelstukken en manifesten kritiek uit te oefenen op het communistische regime en te pleiten voor meer vrijheid. Tot de groep behoorden naast Klíma grootheden als Vaclav Havel, Milan Kundera, Ludvík Vaculik, Pavel Kohout en Josef Skvorecky. Nadat de Praagse Lente in 1968 hardhandig werd beëindigd, vestigde een deel van hen zich in het Westen, meestal gedwongen in de zin van het land uitgezet, of, indien al in een buitenland, terugkeer onmogelijk gemaakt. Kundera ging naar Frankrijk en transformeerde zichzelf op den duur tot Frans schrijver, Kohout ging naar Duitsland en Skvorecky naar Canada, maar de laatste twee bleven zich intensief inspannen voor de Tsjechische literatuur. Havel bleef, zat tussen 1970 en 1989 vijf jaar gevangen en werd na de Fluwelen Revolutie van 1989 president. Klíma, die in 1968 in het Amerikaanse Michigan als gastdocent verbleef, keerde tot veler verbazing terug naar Praag. Omdat zijn werk in Tsjechoslowakije niet meer mocht worden gepubliceerd, werd hij een samizdat-schrijver: zijn teksten werden door keer op keer overtikken vermenigvuldigd en in het geheim verspreid. In het Westen verschenen zijn boeken en die van andere schrijvers met een publicatieverbod wél, dankzij een stroom van over de grens gesmokkelde manuscripten.

De Wereldbibliotheek bracht al in de late jaren 1980, nog voor het eind van het communistische regime dus, een vertaling uit van Klíma’s roman Zomerliefde. Na de Fluwelen Revolutie werd dat een hele reeks titels, vertaald door Kees Mercks en vanaf 1996 door Irma Pieper. Nu is daar Irma Piepers vertaling van Klíma’s grootste roman bijgekomen, Rechter tussen twee vuren. Grootste zowel in de letterlijke betekenis van omvang – het boek telt 526 bladzijden van relatief groot formaat – als in de betekenis van belangrijkste literaire werk.’

In de Tweede Wereldoorlog werd het gezin van Klíma gedeporteerd naar het concentratiekamp Theresienstadt. In het onderstaande fragment vertelt hij daarover.

(screenshot via dit YouTube-interview)