Aan de Hongaarse auteur László Krasznahorkai is de Nobelprijs voor Literatuur 2025 toegekend voor zijn ‘meeslepende en visionaire oeuvre dat, te midden van apocalyptische terreur, de kracht van kunst opnieuw bevestigt’. Krasznahorkai wordt ‘een groot episch schrijver genoemd in de Centraal-Europese traditie die zich uitstrekt via Kafka tot Thomas Bernhard.’

De schrijver werd op 5 januari 1954 geboren in Gyula in het zuidoosten van Hongarije. Hij studeerde rechten in Budapest. Hij debuteerde officieel met een kort verhaal in het tijdschrift Mozgó Világ (1977). Zijn eerste roman Sátántangó verscheen pas in 1985. Het boek speelt zich af in een vervallen Hongaars dorp dat vrijwel volledig is afgezonderd van de buitenwereld. De Zweedse Academie zegt erover:

De roman portretteert, in krachtig suggestieve bewoordingen, een berooide groep bewoners op een verlaten collectieve boerderij op het Hongaarse platteland, net voor de val van het communisme. Stilte en afwachting heersen, totdat de charismatische Irimiás en zijn handlanger Petrina, van wie iedereen dacht dat ze dood waren, plotseling ten tonele verschijnen. Voor de wachtende bewoners lijken ze boodschappers te zijn van hoop of van het Laatste Oordeel. Het satanische element waarnaar in de titel van het boek wordt verwezen, is aanwezig in hun slavenmoraal en in de pretenties van de bedrieger Irimiás die, even doeltreffend als bedrieglijk, bijna iedereen in de knoop laten zitten. Iedereen in de roman wacht op een wonder, een hoop die vanaf het allereerste begin wordt doorprikt door het inleidende Kafka-motto van het boek: ‘In dat geval zal ik de zaak missen door erop te wachten.’ De roman werd in samenwerking met de regisseur Béla Tarr verfilmd tot een zeer originele film in 1994.

In 1990 volgde het boek De melancholie van het verzet, over de komst van een circus naar een afgelegen stad. Een andere bekende roman van zijn hand is Oorlog en oorlog uit 1999. Naar aanleiding van dit boek zegt de Zweedse Academie:

Het proza van Krasznahorkai heeft zich ontwikkeld tot de vloeiende syntaxis met lange, meanderende zinnen zonder punten, die zijn kenmerk is geworden.

De twee jaar geleden verschenen roman Herscht 07769 is een boek, zegt het Nobel-comité,

in één adem geschreven, over geweld en schoonheid die ‘onmogelijk’ met elkaar verbonden zijn, als een grote hedendaagse Duitse roman, vanwege de nauwkeurigheid waarmee de sociale onrust in het land wordt geportretteerd. […] Bij Krasznahorkai is er altijd ruimte voor het onvoorspelbare, wat volledig wordt gedemonstreerd in de ontknoping van de roman.

In Nederlandse vertaling verscheen zijn werk bij uitgeverij Wereldbibliotheek. In 2016 kwam daar De melancholie van het verzet uit, in 2019 gevolgd door Baron Wenckheim keert terug. Een aantal van Krasznahorkai’s boeken werd verfilmd. In Berlijn ging vorig jaar de opera Melancholie des Widerstands : eine filmische Oper naar De melancholie van het verzet in première.

Op de website van de schrijver dateert het laatste nieuwsbericht van december 2022.

De Nobelprijs voor Literatuur werd in 1901 voor het eerst uitgereikt, aan de Franse auteur Sully Prudhomme. Uit het Nederlandse taalgebied werd nog nooit een schrijver met de Nobelprijs onderscheiden. De Belgische schrijver Maurice Maeterlinck, die de Nobelprijs in 1911 ontving, was weliswaar geboren in Gent, maar hij behoorde tot de francofone bourgeoisie en schreef zijn werk in het Frans. Van de 118 Nobelprijzen voor Literatuur gingen er achttien naar een vrouw. In 1914, 1918, 1935, 1940, 1941, 1942 en 1943 werd geen Nobelprijs toegekend.

Aan de Nobelprijs is een geldbedrag van net iets meer dan een miljoen euro verbonden.

OP Tzum vind je recensies van Herscht 07769 en Baron Wenckheim keert terug.

Auteursportret Niklas Elmehed © Nobel Prize Outreach.