Hekken in je hersens

Volgens het DWDD-boekenpanel was dit hét boek dat we in april niet hadden mogen missen: Honderd uur nacht. Een opvallende keuze van een panel waarin jeugdliteratuur vooralsnog tamelijk onderbelicht blijft. Het boek maakt de daardoor hooggespannen verwachtingen meer dan waar. Anna Woltz (1981) schreef een overtuigende jeugdroman: een warm boek waarin ze ons laat kennismaken met drie jongeren en een klein meisje, en tegelijkertijd een aantal actuele maatschappelijke thema’s aansnijdt.

Woltz---Honderd-uur-nachtDe hoofdpersoon van het verhaal is Emilia. Wanneer zij iets vreselijks ontdekt over haar vader en de wereld als gevolg daarvan via alle socialmediakanalen over haar heenvalt, vlucht ze in haar eentje naar New York. Eenmaal daar blijkt tot overmaat van ramp de orkaan Sandy recht op haar af te stevenen. En het appartement dat ze gedacht gehuurd te hebben, blijkt bewoond te zijn door de vijftienjarige teneergeslagen Seth en zijn negenjarige zusje Abby, wier moeder voor zaken de stad uit is. Gelukkig vangen ze haar op, evenals de negentienjarige overbuurjongen Jim, een drop-out met een perfect uiterlijk. Ze dopen het appartement tot orkaanasiel en samen slaan ze zich door de storm.

Woltz’ kracht ligt in de geloofwaardigheid van haar personages, zo toonde ze eerder al in haar jeugdroman Mijn bijzonder rare week met Tess (2013). In Honderd uur nacht bewijst ze dat opnieuw. De gedragingen van de personages passen bij hun leeftijd. De ontwapenende Abby is daar het perfecte voorbeeld van. Haar uitspraken worden gekenmerkt door een prachtig kinderlijke en aandoenlijke benadering van zaken. Het leidt regelmatig tot hardop lachen tijdens het lezen. Maar ook de puberproblematiek van Emilia weet Woltz voelbaar te maken. Ze steekt haar middelvinger op naar de wereld en keert zich vooral tegen haar ouders. Ze is meer dan eens onzeker en bang voor dingen die geen wereldramp zijn, maar die meisjes van haar leeftijd wel zo kunnen ervaren.

Toch komt er in dit boek ook zeker problematiek aan bod die heftiger is. Dat doet Woltz op een heel vernuftige wijze: elk personage draagt zijn of haar eigen probleem met zich mee, waardoor vele maatschappelijke thema’s zich op een heel natuurlijke wijze verweven met het verhaal. Emilia heeft bijvoorbeeld een fobie voor bacteriën, smetvrees, en kampt dus met een dwangneurose. Jim bazelt dagenlang over het kapitalisme en de manier waarop de zorg in de VS is geregeld. De crisis blijkt ervoor gezorgd te hebben dat zijn ouders werkloos zijn en zijn vader een alcoholverslaving ontwikkelde. Seth en Abby verloren hun vader aan een auto-ongeluk, en strubbelen sindsdien met het feit of dat werkelijk een ongeluk is geweest. Thuis praten ze er amper over, want op zelfmoord rust in de meeste gezinnen nog altijd een taboe. Daarnaast komen ze er alle vier achter dat ze pas echt weten wat contact betekent als de elektriciteit uitvalt en hun leven zich offline afspeelt. ‘Vrienden? Dat zijn van die vierkante plaatjes op Facebook, toch?’

Het boek zit bomvol, het komt als een orkaan over je heen, en zo is het ook opgeschreven. Er zit vaart in. Daarbij drukt Woltz zich regelmatig uit in originele, bijzonder beeldende en rake metaforen. Ze vergelijkt bijvoorbeeld Emilia’s paniekaanvallen met een computer die uit het niets allerlei schermen begint te openen die sneller verschijnen dan je ze kunt wegklikken. En wanneer Emilia zichzelf dwingt niet verder te denken dan het hier en nu, in plaats van aan de daden van haar vader, zet ze vastberaden ‘hekken in haar hersens’, om die gedachten niet toe te laten. Het zijn herkenbare metaforen die de verbeeldingskracht aanspreken en aansluiten op persoonlijke emoties en ervaringen, waardoor Woltz’ taalgebruik erg toegankelijk is voor de doelgroep.

Honderd uur nacht is een fijne jeugdroman die prikkelt en aanzet tot denken. Toegegeven: veertienjarigen reizen gewoonlijk niet in hun eentje naar New York en Abby is wel erg wijs voor een negenjarige, maar dat vergeef je Woltz direct. Sterker nog: in dit verhaal is het absoluut aannemelijk. Honderd uur nacht is geschikt voor kinderen vanaf 12 jaar, maar ook zeker aan te raden voor volwassenen.

Mirjam Hoekstra

Anna Woltz – Honderd uur nacht. Querido, Amsterdam. 214 blz. € 13,99