Ik bedenk er honderden vogels bij

Onbewust ga je tijdens het lezen van de nieuwe roman van Thomas Verbogt zelf ook weer aan die momenten denken, momenten uit het verleden toen je belangrijke dingen voor het eerst deed: een eerste zoen, een eerste echte vriendschap. Worden die momenten later in je leven nooit meer geëvenaard? Verbogts hoofdpersoon denkt van niet: ‘Weer besef ik dat veel van de gebeurtenissen die ertoe doen in mijn leven, de eenmalige gebeurtenissen, zich voltrokken in mijn eerste achttien, twintig jaar.’ Een somber standpunt, waardoor je altijd terug zult blijven verlangen naar je jeugd.

In Kleur van geluk is een schrijver aan het woord, Daniël Timmer. Iemand die vanaf zijn vroege jeugd al gedoemd was schrijver te worden: hij voelde zich altijd al meer thuis in zijn verbeelding dan in de werkelijkheid om zich heen. Een stille jongen was hij, die na het spelen van cowboytje en indiaantje nog uren in zijn rol bleef hangen omdat hij niet wist wie hij zelf was. Aan het eind van de middelbare school heeft hij vijf weken een affaire met Carol van Stading, de moeder van een klasgenootje, die er haar eigen versleten huwelijk mee probeert te vergeten. Zonder het te beseffen wordt het zo’n eenmalige gebeurtenis, die hem voor de rest van zijn leven zal bijblijven en bepalen.

Ongeveer veertig jaar later – Daniël is zestig geworden en heeft zojuist zijn beste vriend verloren – komt hij haar weer tegen. Voortgeduwd in een rolstoel en zo dement als een deur. De verpleegkundige die haar begeleidt, belooft zijn visitekaartje aan Carols dochter te geven. Als ze het park uitrijden, waar de ontmoeting plaatsvond, schrijft Verbogt: ‘(…), ik vang nog een glimp van Carol op en dan is ze weg. Ik bedenk er honderden vogels bij, witte vogels, die geschrokken naar heel hoog vliegen.’ Typerend voor de schrijver Daniël Timmer, maar ook voor de schrijver Thomas Verbogt, die schijnbaar achteloos dit soort sterke, melancholieke beelden neerzet.

Het proza van Thomas Verbogt is doortrokken van melancholie. Elke alinea, zin of formulering ademt melancholie. Weemoed over een tijd die voorbij is, maar die krassen heeft nagelaten. Ook zijn vorige roman, Perfecte stilte, ging over een schijnbaar onverwerkt stuk verleden dat door een ontmoeting opnieuw omhoog komt in het geheugen en vervolgens dingen in gang zet die niet meer terug te draaien zijn.

Er is maar weinig nodig je leven te veranderen. Als je de deur uitgaat voor bijvoorbeeld een korte wandeling door de buurt, kun je links of rechts gaan. De keuze die je maakt, intuïtief, kan ervoor zorgen dat je nooit meer thuiskomt, dat je dat niet eens meer wilt.

Gebiologeerd door die keuze, kunnen Verbogts hoofdpersonen urenlang mijmerend rondlopen. Een keer komt er in Kleur van geluk zo’n moment voor, wanneer Daniël Timmer tegen een klasgenoot van vroeger aanbotst, die tegenwoordig staat te bedelen bij een supermarkt. De keuze om met hem mee te lopen heeft, net als in Perfecte stilte, een gewelddadig gevolg dat ik hier niet prijs zal geven. Het doet er in feite ook niet zoveel toe. Wat er wel toe doet, is de stijl waarin deze mooie roman weer geschreven is. Die sleept je mee in melancholiek gemijmer.

Martijn Nicolaas

Thomas Verbogt – Kleur van geluk. De Kring, Amsterdam, 224 blz. € 18,95.