‘Zwijgen is een beschermend laagje dat verdriet afdekt’

Wij leugenaars, de nieuwe adolescentenroman van E. Lockhart, krijgt wereldwijd lovende recensies, zowel van de vakpers als enthousiaste lezers, die de auteur op dezelfde eenzame hoogte als John Green en Meg Rosoff plaatsen. Niet slecht voor een auteur die bij ons vooral bekendheid verwierf met populaire chicklit, zoals 15 jongens, 4 kikkers & ik (2005), Help, ik heb een vriendje! (2011) en Help, ik kan niet kiezen! (2009).

wij-leugenaarsWij leugenaars kan prat gaan op een ingenieuze, doordachte opbouw als raamvertelling. Protagoniste Cadence, oudste kleinkind van de door rijkdom en aanzien geobsedeerde Sinclair-familie, vertelt haar verhaal als een lang uitgesponnen flashback. ‘Mijn verhaal begint vóór het ongeluk,’ schrijft ze, om vervolgens in te zoomen op de schier eindeloze zomervakanties van de Sinclairs op hun privé-eiland. Met nicht Mirren, neef Johnny en diens halfbroer Gat vormt Cadence ‘de Leugenaars’, al blijft de ware toedracht van die naam voorlopig onduidelijk. Vanuit hun wederzijdse interesse in filosofische gesprekken en een maatschappelijk geëngageerd bewustzijn ontstaat een voorzichtige toenadering tussen Cadence en Gat, die door de ‘echte’ Sinclairs omwille van zijn huidskleur vooral als ‘aanhangsel’ geduld wordt. Lockhart verstaat de kunst om de prille verliefdheid levensecht in taal te vatten, zonder het voorspelbare gezwijmel en gesmacht. Het vormt een welkome aanvulling voor de wat oppervlakkige karakterisering; niettegenstaande de behoorlijke omvang van deze familieroman krijgen de personages onvoldoende diepgang. Lockhart stelt dat het individu ondergeschikt is aan de familie en oprechte gevoelens niet wenselijk zijn: ‘Zwijgen is een beschermend laagje dat verdriet afdekt.’ Aanvankelijk een overtuigende literaire constellatie, waarop de auteur zich gaandeweg echter te vaak beroept.

Na een raadselachtige ongeval op haar vijftiende – Cadence verdrinkt bijna – gevolgd door pijnlijke migraineaanvallen, keert ze pas twee zomers later naar het eiland terug. Verbeten probeert Cadence zich de traumatische gebeurtenissen te herinneren, maar voorlopig tevergeefs. De familie Sinclair hult zich als vanouds in stilzwijgen. Geregeld integreert Lockhart echter ontwrichtende mededelingen, als schijnbaar terloopse opmerkingen of flarden van een dialoog verpakt. Om grip te krijgen op de complexe familiegeschiedenis vlucht Cadence in zelfgeschreven verhalen vol verwijzingen naar o.a. King Lear en de sprookjes van de gebroeders Grimm. Het vormt een goedgekozen, met symboliek overladen invalshoek. Cadence’ verleden laat zich als een ingewikkelde puzzel lezen, waarin alle intriges, duistere familiegeheimen en subtiele verwijzingen in een groots opgezette climax op hun plaats vallen. Het einde komt als een totaal ontwrichtende mokerslag en ontmaskert de ouders genadeloos als jaloerse, door hebzucht, wraak en racisme verteerde volwassenen, van wie de rol definitief is uitgespeeld. In dat netwerk van persoonlijke vetes raakt Candice echter volledig verstrikt…

Wij leugenaars overtuigt als een complexe (familie)roman, met een unieke, fascinerende plot. De geraffineerd opgebouwde spanningsboog, het hoge verteltempo en de sterke observaties verlenen Cadence’ verhaal een flinke vaart, tot de begoochelende slotscène, waarin alle puzzelstukjes definitief op hun plaats vallen. Hoewel een geheel passend sluitstuk, mist de karakterisering aan diepgang om het verhaal echt met Candice mee te beleven. Het neemt echter niet weg dat E. Lockhart een serieuze stilistische evolutie heeft gemaakt, wat resulteert in fascinerende ‘young adult’.

Jürgen Peeters

E. Lockhart – Wij leugenaars. Vertaald door Sandra van de Ven. De Fontein, Utrecht. 270 blz. € 14.99.