Kwis: Literatuur of literette? (42)
Het is maandag dus weer een nieuwe aflevering van onze wekelijkse kwis ‘Literatuur of literette?’, een soort Tussen kunst & kitsch, maar dan voor de letteren. We nemen 1 bladzijde uit een boek en de vraag is: hebben we te maken met literatuur of niet? Wie de bladzijde geschreven heeft is interessant, maar dat is niet de vraag. Graag reacties met onderbouwing. Het fragment van vorige week kwam uit Zomer in Baden-Baden van Leonid Tsypkin.
Dit lijkt op het eerste gezicht lectuur, potsierlijk gepruts van een terecht vergeten leestrommel-leverancier,een potboiler-producent die zo zou kunnen zijn weggelopen uit het onlangs vertaalde New Grub Street van Georg Gissing. De eerste indruk is dat het onhandig en omslachtig is opgeschreven. Klunzig zelfs. Ronduit beroerd. En toch wordt op een of andere geheimzinnige manier de nieuwsgierigheid geprikkeld.
Wie dan besluit de gehele novelle te lezen, zal echter bemerken dat het hier wel degelijk om literatuur gaat. En niet alleen omdat de schrijver een Grote Naam is in de Nederlandse letteren (Marcellus Emants, Fanny), maar omdat een willekeurige bladzijde uit een novelle van bijna anderhalve eeuw oud, een novelle die nog steeds stand houdt, als los fragment kennelijk lectuur kan zijn. Lectuur plus lectuur levert dus literatuur: een wonder om te koesteren. Schijn bedriegt (soms).
Literatuur, uiteraard, en wel een pagina uit Marcellus Emants \’Fanny\’. Een gelouterd schrijver in zijn tijd aan wie een waslijst andere schrijvers boeken en artikelen waagden. Ik zou dus zeggen dat een en ander schort aan het oordeelvermogen van Dhr Fagel hierboven. Hij ziet \’potsierlijk gepruts\’ uit een \’terecht vergeten leestrommel-leverancier\’ (mijn hemel, was een leestrommel niet afdoende?) waar de geschiedenis een van de grotere schrijvers zag.
Oerhollands naturalisme: prikkelbaar gestel, de bleke Cleopatra die onder invloed staat van een te vroeg ontwikkelde fantasie waarbij ze de kleine handjes krampachtig samenknijpt.
Na Emants zijn de slechte schrijvers ook zo gaan schrijven, waardoor het moeilijk wordt een verschil te ontdekken.
maar: Later beziet men die dingen uit een geheel ander oogpunt!