Korte verhalen van onbekend schrijftalent

Een klein verhaal vraagt om een klein boekje. De nieuwe 250-REEKS van AFdH Uitgevers bestaat uit werken ter grootte van een hand, als waren het opschrijfboekjes. Banden met een getekend omslag in opvallende kleuren, voorzien van een nog onbekende auteursnaam. Voorin de boeken beschrijft de uitgeverij haar reeks als volgt: ‘kleine boekjes in een oplage van 250 exemplaren, korte verhalen, fraai geïllustreerd en met heel veel aandacht vormgegeven. De 250-reeks is een podium voor erkend en nog niet erkend schrijf- en tekentalent.’ Een sympathiek initiatief, waarbij het de vraag is of de inhoud net zo fraai is als de vormgeving.

Het eerste deel uit de reeks is Kies er eentje uit de kring van Wieke Drieboog. Het is een serie van negentien korte, of zeg maar gerust zeer korte verhalen. Laverend tussen anekdotes, dromen, herinneringen, reisaantekeningen en breed uitgewerkte hersenspinsels, dikwijls in de trant van A.L. Snijders of Remco Campert, waarin het alledaagse opmerkelijk wordt. Niet geheel toevallig kreeg Drieboog dan ook de A.L. Snijdersprijs toegekend in 2014, waarbij de jury haar werk omschreef als ‘een perfecte balans in de verhouding tussen vreemd en gewoon.’ We herkennen de situaties die ze beschrijft, maar beschouwen deze op een geheel nieuwe wijze.

De verhalen van Drieboog zijn verschillend van opzet. Een gesprek in de tram tussen twee studenten doet de ik-persoon nadenken over exclusiviteit in de liefde. Een carrièrespel leidt tot vermaak en een geheim dat wel/niet onthuld wordt aan de lezer. Een mus op het balkon roept vragen op over een onbekende plek achter de boomtoppen. Simpele gebeurtenissen vormen de aanleiding voor een bijzondere gedachtegang. Drieboog heeft genoeg aan een klein flesje wijn in de supermarkt, een overtocht met de pont of de sigaren van ome Arie om een prettige sfeer op te roepen of tot een persoonlijk inzicht te komen.

In de korte stukjes, doorgaans slechts 250 woorden, gebruikt Drieboog tevens korte en heldere zinnen om haar verhaal te doen. ‘Nieuwe studenten betrekken de stad.’, ‘Ik las. Het was de Tina, geen Hesse.’,’Ik ben een gelukkig mens.’ Soms schetst zo’n zin direct een veelzeggend beeld: ‘In het rek staan veel fietsen die van niemand zijn.’ Wat volgt is een weerzien in een pizzeria, herinneringen aan vroeger, een oude bekende is overleden. Het verhaal eindigt als volgt: ‘De avond biedt ook houvast: mijn fiets staat waar ik hem achterliet en ik ben er om hem op te halen.’

Drieboog Keeken

Bepaalde elementen keren vaker terug in de verhalen, doorgaans in verschillende vormen. De ik-persoon heeft kinderen, maar ze is zelf ook een kind in sommige vertellingen. Het kind ziet en gelooft dingen die volwassenen niet zien, of ze aanschouwen dezelfde objecten en patronen, maar interpreteren deze op een andere wijze. Drieboog probeert dit onderscheid te doorbreken, bijvoorbeeld door de film The Matrix te citeren. Ze toont zich bewust van de verschillende dimensies die er bestaan, maar blijft zoeken naar verbanden. ‘Zonder dat je het weet is er een toekomst bezig. De huizen staan er nog, maar ze zijn verleden tijd.’

Het tweede deel in de 250-reeks bestaat slechts uit één kortverhaal: Een goed huwelijk van Caroline van Keeken. In bijna 4000 woorden vertelt ze over Ron en Ben, twee volkszangers die als duo al decennialang veel succes hebben met hun sentimentele liederen. De handeling bestaat grotendeels uit een ontmoeting met Maartje en Marloes: twee vrouwelijke fans die hun helden eindeloos de hemel in prijzen. Het samenzijn van de vier is even ongemakkelijk als komisch in het contrast en hun uitlatingen. Ondertussen heerst er tussen de twee heren een voelbare spanning, gerelateerd aan het naderende afscheid en hun intieme onderlinge verhouding.

Met dit indringende verhaal presenteert de jonge Van Keeken zich als een veelzijdig auteur, en onderscheidt ze zich in stijl van de journalistieke bijdrages die ze tot dusver schreef voor diverse media. De kracht van haar vertelling zit hem in de emoties, en hoe deze grotendeels onder het oppervlak blijven. Net als in het vorig jaar verschenen verhaal ‘Ga weg bij de rand’, waarmee Van Keeken de NPO Verhalenwedstrijd won, blijven de diepste gevoelens en verlangens onuitgesproken, met fatale gevolgen. ‘Ik ken haar al zolang, kan me geen leven zonder Annet voorstellen. Zonder Ben evenmin, maar dat benoemen we niet.’

Een goed huwelijk valt op door de overtuigende manier waarop de personages naar voren komen. We zien Ben door de ogen van zijn wapenbroeder Ron, en krijgen zo een lieflijk portret van hem voorgeschoteld. Ron leren we vooral kennen door de kritische blik waarmee hij naar zichzelf kijkt. Van Keeken heeft weinig woorden of versiering nodig voor een treffende karaktertekening. Over de angsten van Ben: ‘Hij had het over gevolgen die niet te overzien waren. Over dat alles toch ook gewoon zo kon blijven.’ En vooral: ‘Een ivoren huwelijk, grapte hij. Ben houdt van ronde getallen. Ze geven hem rust.’

Het verhaal over de twee is geestig en ontroerend tegelijk, vooral wanneer de personages hun oprechte gevoelens proberen te verbergen. Niet voor niets is er een grote tegenstelling tussen de vrolijke liedjes over ongecompliceerde liefde waarvan iedereen het duo kent, en de werkelijke manier waarop de twee met elkaar omgaan.

Het was een mooie dag vandaag, zegt Maartje als ze voor hun slordig geparkeerde Fiat Panda staan. Ben knikt een beetje, produceert een glimlach die er pijnlijk uitziet. Als een stel trotse ouders blijven we op de stoep staan om het rode autootje uit te zwaaien.

Waarna de slotconfrontatie volgt.

Deze eerste twee delen uit de 250-reeks van AFdH Uitgevers zijn een welkome aanvulling in het literaire landschap. Niet alleen vanwege de mooie vormgeving – hoewel de illustraties bij de stukjes van Drieboog passender zijn dan als onderbreking in Van Keekens verhaal – maar ook omdat het nog altijd ondergewaardeerde kortverhaal erdoor gestimuleerd wordt. Op deze manier krijgen relatief onbekende schrijvers de kans om met een verzorgde uitgave te debuteren, wat natuurlijk alleen maar toegejuicht kan worden. Van je eigen Moleskine naar een boekje in druk, voorzien van stijlvolle illustraties en een proeve van nieuw schrijftalent: laat die volgende deeltjes maar komen.

Willem Goedhart

Wieke Drieboog – Kies er eentje uit de kring. AFdH Uitgevers, Enschede/Doetinchem. 64 blz. € 12.
Caroline van Keeken – Een goed huwelijk. AFdH Uitgevers, Enschede/Doetinchem. 64 blz. € 12.