Hoe leg je een baby om?

Ik heb vier seizoenen Gomorra gebingewatcht op Netflix. Het verhaal van maffiazoon en later -baas Gennaro en zijn vrienden en tegenstanders hield me zo in de greep dat Netflix regelmatig vroeg of ik nog wel echt aan het kijken was en of ik dat wel even wilde bevestigen door op ‘Ja’ te klikken, anders zou de serie stopgezet worden. Gomorra, gebaseerd op het boek gelijknamige boek van Roberto Saviano (1979) over de Napolitaanse Camorra, is geen serie om bij in slaap te vallen. Daarvoor zijn de intriges en plottwisten te spannend. Iedere aflevering is opgebouwd als een Griekse tragedie, compleet met vader- en moedermoord, fatale vergissingen, overmoed (veel overmoed) en zo nu en dan – als er weer wat te verdienen valt – een verzoening.

Na het boek en de serie Gomorra verheugde ik me op Wrede kus, Saviano’s nieuwste roman over maffiajongeren in Napels. Het verhaal is gebaseerd op het korte leven van Emanuele Sibillo, baas van een tienerdrugsbende, die in 2015 op 19-jarige leeftijd werd vermoord. Saviano deed uitgebreid onderzoek naar de motieven van de jeugdige bendeleden, die in het gat sprongen dat ontstond toen de Italiaanse justitie in de jaren 2000 steeds meer volwassen Camorraleden vervolgde en opsloot. Hij interviewde talloze jonge maffiosi in gevangenissen en sprak met de ouders van vermoorde jongeren. De titel verwijst naar de gewoonte om moordopdrachten en zwijgcontracten te bezegelen met een kus.

Wrede kus begint spectaculair, met een moordaanslag op een baby. Hoofdpersoon Nicolas Firorillo, bijgenaamd Maradja, bestormt op een scooter de kraamafdeling van een ziekenhuis. De baby die gemold moet worden, is de pasgeboren zoon van de moordenaar van Nicolas’ broertje Christian. De moordpoging op de baby, die voor een nieuwe iPhone wordt verraden, is het begin van een parade van extreem gewelddadige afrekeningen en executies in alle hoeken en gaten van Napels die als doel hebben de macht van Nicolas en zijn vrienden, die bijnamen als Toekan en Slappehap hebben, te versterken.

Sinds het verschijnen van Gomorra (2006) en Zero Zero Zero (2013), over de internationale cocaïnehandel, is Saviano overgestapt van non-fictie op fictie. Zijn vrienden waren daar blij mee omdat Saviano al sinds het verschijnen van Gomorra zo ernstig bedreigd wordt door de Camorra dat hij in totale isolatie moet leven. Voor de lezer is de overstap geen gelukkige keuze. Wrede kus, het vervolg op De kinderen in de sleepnetten (2018), is rommelig geschreven en doet vooral denken aan een slechte young adult-roman. De hoofdpersonen zijn tieners die in hun eigen microkosmos leven, de gebeurtenissen volgen elkaar in rap tempo op en stijl is ondergeschikt aan effect. Er worden zoveel maffiapubers vermoord, die de lezer meestal alleen zeer oppervlakkig leert kennen, dat ik al na drie hoofdstukken volledig de draad kwijt was en toen moest ik er nog 48. Dat de mores van de maffia niet mals zijn, wist ik, maar een moord op vrijwel elke bladzijde is overkill.

De personages in Wrede kus komen niet tot leven, en dat is niet omdat de meeste niet ouder dan 16 worden, maar omdat ze geen enkele ontwikkeling doormaken en een ongeloofwaardig gevoelsleven hebben dat gedurende het hele boek tot uiting komt in obligate innerlijke monologen die bestaan uit zinnen als ‘Wat een teringgedachten hou ik erop na’, ‘Ik maakte me gewoon wat wijs’ en ‘The show must go on, alles gaat ook zonder hem wel door’. De dialogen zijn zo mogelijk nog slechter. Een voorbeeld van een gesprek tussen Nicolas en zijn vriendin:

‘Die dingen moet je niet zeggen, dat zei ik al, daar word ik bang van. Hou ze voor je.’
‘Vraag me dan ook niks, zoek het zelf uit.’
‘Jeez, Nico, als je zo praat, lijk je wel een beest…’
‘Een beest kan z’n broer verdedigen. Hou je muil. Klep dicht.’

Een andere reden waarom het boek niet overtuigt, is dat je als lezer weet dat de maffiosi heel jong zijn, maar dat niet ervaart. Niets aan Maradja, Toekan, Hondenaap, White, Lollipop, Kukeleku, Tentakel en hun kompanen is echt puberaal. Je zou ook met een stel laagbegaafde twintigers of dertigers met een kort lontje te maken kunnen hebben. Maar ik blijf hoopvol. Het zou me niet verbazen als ik over een jaar of twee, als de scenaristen van Netflix De kinderen in de sleepnetten en Wrede kus onder handen hebben genomen, weer aan het bingewatchen sla.

Marie-José Klaver

Roberto Saviano – Wrede kus. Uit het Italiaans vertaald door Jan van der Haar. De Bezige Bij, Amsterdam. 426 blz. € 22,99.