De Leidse student Evi Dijcks, derdejaars Nederlands, heeft bij het onderzoek voor haar scriptie het vrouwelijke dichtgenootschap Die Erg Denkt Vaart Erg In ’T Hart ontdekt. Het werd in 1782 in Delft opgericht door Anna ’s-Gravesande geboren Van der Aar de Sterke en moet wel het oudste letterkundig genootschap met alleen vrouwelijke leden van Nederland zijn. 

Vrouwen mochten in de achttiende eeuw bij uitzondering wel honorair lid zijn van letterkundige genootschappen, maar alleen de mannelijke leden ontmoetten elkaar bij gelegenheid om naar elkaars poëzie te luisteren. Het publiceren van hun gedichten konden vrouwen ook wel vergeten.

In de universiteitsbibliotheek van Leiden bevinden zich 180 gedichten van Anna van der Aar de Sterke in manuscript. Daarin stuitte Evi Dijcks op de naam Die Erg Denkt Vaart Erg In ’T Hart, die zoveel wil zeggen als ‘wie diep nadenkt gaat ook diep het hart in’. Olga van Marion, universitair docent Vroegmoderne Nederlandse letterkunde, die het bestaan van het gezelschap niet kende, spreekt van een mooie vondst.

‘Wanneer je als tweedejaars student onderzoek op de leeszaal van Bijzondere Collecties doet, verwacht je natuurlijk niet iets nieuws te vinden. Als student is het ontzettend leuk om zo’n belangrijke ontdekking te doen. Het bevestigt mij ook in mijn keuze om mij verder in Oudere Letterkunde te specialiseren,’ zegt Evi Dijcks op de website van de Universiteit Leiden.

De poëzie van Die Erg Denkt Vaart Erg In ’T Hart had als belangrijk thema het achttiende-eeuwse vriendschapsideaal. Het gaat veelal om gelegenheidsgedichten waarvan het literair gehalte niet bijzonder hoog is en die het niveau van rijmelarij naar onze maatstaven nauwelijks overstijgen. Binnen de maatschappij van toen waren letterkundige bijeenkomsten een belangrijke verbindende factor. 

De bijeenkomsten van het genootschap Die Erg Denkt Vaart Erg In ’T Hart vonden wekelijks plaats op zaterdagen, waarschijnlijk niet op één vaste locatie, maar elke week bij een ander lid. Minstens veertien vrouwen waren lid van de club.

Dit waren natuurlijk niet zomaar vrouwen. Anna van der Aar de Sterke, in 1755 in Leiden geboren, overleden in 1831 in Delft, was jonkvrouwe. Ze heeft vermoedelijk een degelijke opleiding hebben genoten. Op haar negentiende werd ze honorair lid van het Leidse dichtgenootschap Kunst Wordt Door Arbeid Verkreegen. Daarnaast was ze honorair lid van nog drie andere genootschappen in Den Haag en Rotterdam. In 1775 trouwde ze met Maximiliaan ’s-Gravesande en verhuisde ze naar Delft waar ze haar eigen genootschap oprichtte. Het jonge paar liet ze zich met de twee pendantportretten hierboven vereeuwigen door de kunstenaar Pierre Frédéric de la Croix.

Foto boven courtesy Leiden University Libraries: Taco van der Eb.