Tussen de pijn en het niets, kies ik de pijn

Het bitterzoete Perfecte dagen van Jacobo Bergareche bestaat uit twee zinderende brieven van dezelfde afzender. De ene brief van de Spaanse journalist Luis is gericht aan zijn minnares, de andere aan zijn vrouw. Hij schrijft beide brieven vlak na elkaar, in de maand juni, in Austin, waar hij eigenlijk is om een werkbezoek af te leggen maar hoofdzakelijk met zijn Mexicaanse minnares Camila heeft afgesproken. Eenmaal in Austin geland, krijgt Luis echter een bericht van Camila dat alles op zijn kop zet: ‘Mijn man heeft op het laatste moment besloten mee te komen, schrijf me alsjeblieft niet meer. Laten we het hierbij houden, laten we de herinnering koesteren. Dag, ik hou van je.’

Zo makkelijk vergeet Luis Camila echter niet. Hij is de afgelopen twee jaar slechts zeven dagen in haar bijzijn geweest, maar het waren perfecte dagen. De definitie van een perfecte dag is volgens Luis: ‘Een man en een vrouw die elkaar opzoeken zodra ze wakker worden en van elkaars gezelschap genieten tot ze weer naar bed gaan.’ Louis besluit een hartstochtelijke brief aan Camila te schrijven waarin hij beschrijft wat hij voelt, hoe hun relatie was, hoe hun perfecte dag eruit zou zien en wat een affaire anders maakt dan een officiële liefdesrelatie. Zijn tweede brief schrijft Luis aan zijn vrouw Paula, een dag voor hij terugkeert naar Spanje. Omdat hij wil dat ze hem leest voor zijn aankomst, stuurt hij hem per mail op. Het is eveneens een brief vol hartstocht, maar ook van melancholie, hoop en berusting:

Onze relatie zou je ook kunnen zien als een oud, beschadigd voertuig, maar al doe ik nog zo mijn best, ik zou niet kunnen zeggen waar de motor zit, uit welke onderdelen dit voertuig bestaat, hoe je het uit elkaar haalt en weer in elkaar zet om het weer op gang te krijgen. En als het op miraculeuze wijze toch weer zou starten, betwijfel ik of we zouden weten welke kant we op moesten gaan. (…) Ik vermoed dat ik het zo moeilijk vind om te zeggen wat ons scheelt omdat ons gezámenlijk niets scheelt, mij scheelt iets, maar jou scheelt iets anders.

Naast zijn gemoedstoestand, is er nog een reden waarom Luis plots gedreven is brieven te schrijven. Omdat Camila heeft afgezegd, moet hij zijn dagen nu wel vullen met zijn journalistieke werk. Om inspiratie te vinden voor een artikel, duikt hij de archieven in van het Harry Ransom Center. In dit onderzoekscentrum zijn maar liefst 1 miljoen boeken, 42 miljoen manuscripten, 5 miljoen foto’s en 100.000 kunstwerken opgeslagen. Luis stuit op de correspondentie van de Nobelprijswinnaar William Faulkner aan zijn minnares, Meta Carpenter. De brieven fascineren hem. Hij herkent zichzelf in het enorme verlangen en de kinderlijke blijheid die uit Faulkners taal spreekt. Dat beide aspecten toch afnemen naarmate de correspondentie vordert, raakt hem al helemaal.

Het is met name één uitspraak van Faulkner waardoor Luis diep getroffen wordt, en dat is een uitspraak die ook het pijnlijk hartstochtelijke Perfecte dagen zou kunnen omschrijven: ‘Between grief and nothing, I will take grief.’ Als ik moest kiezen tussen de pijn en het niets, koos ik de pijn. Want dat is de spagaat waarin Luis zit, terwijl hij zijn brieven schrijft. Aan de ene kant het verschroeiende liefdesverdriet om de plotseling beëindigde passionele affaire, aan de andere kant de milde onvrede over een net zo passioneel begonnen huwelijk dat langzaam lijkt te zijn doodgebloed. Konden ze überhaupt nog maar pijn voelen bij hun huidige relatiestatus, schrijft hij Paula.

Het in het verhaal verwerken van de brieven van Faulkner, is een mooie vondst van Bergareche. Het maakt het behoorlijk uitgemolken gegeven van ‘man van middelbare leeftijd met huwelijkscrisis heeft een affaire’ toch nog bijzonder. Wel is het licht onbevredigend dat Perfecte dagen meteen stopt na het laatste woord van Luis in zijn brief aan Paula. Doordat het boek nu slechts uit twee brieven van Luis bestaat, mis je het echte romangevoel. Ik had best willen weten hoe Camila erover dacht, of Paula. Met name van Paula zou je veel meer willen horen.

Martijn van Bruggen

Jacobo Bergareche – Perfecte dagen. Vertaald uit het Spaans door Nadia Ramer. Wereldbibliotheek, Amsterdam. 176 blz. € 21,99.