Muziek als reddingsboei in een zwaarbeladen roman

In Crescendo brengt Hilde Van Mieghem drie vrouwenlevens samen in een roman die zich expliciet richt op thema’s als liefde, rouw, trauma, ambitie en veerkracht. De opzet is helder en programmatisch: drie vrouwen, drie generaties, drie manieren om verlies en verlangen te dragen. Muziek is het verbindende motief, maar onder de oppervlakte gaat het vooral om een existentiële strijd om autonomie binnen relaties en een samenleving die vrouwelijke zelfbeschikking structureel onder druk zet.

De zeventigjarige componiste Ariane reist naar Venetië voor de begrafenis van Enrico, de wereldberoemde dirigent met wie zij jarenlang een geheime verhouding had. Hun liefde moest onzichtbaar blijven: Enrico had een gezin, Ariane plaats was in de marge, vooral ’s nachts en buiten het officiële verhaal. Na zijn dood wordt haar rouw extra schrijnend doordat niemand haar plaats kent of erkent. Ze rouwt in stilte en twijfel, voortdurend balancerend tussen herinnering en zelfuitwissing. Haar verhaallijn is er een van introspectie en stilstand.

Christiane, een operazangeres, staat midden in het leven. Ze is moeder, kostwinner en emotioneel gegijzeld in een relatie met een man die worstelt met depressie en alcoholmisbruik. Haar bestaan wordt bepaald door zorg, uitputting en plichtsbesef, maar ook door een groeiend inzicht dat zelfopoffering geen synoniem is voor liefde. Haar verhaal is het meest dynamisch en confronterend en stelt scherpe vragen over loyaliteit, verantwoordelijkheid en de prijs van artistieke ambitie.

De jongste stem is die van Mara, een twaalfjarig meisje dat opgroeit in een structureel onveilige omgeving. Ze wordt verwaarloosd, misbruikt en systematisch onderschat, zowel thuis als op school. Muziek is voor haar geen luxe, maar een levenslijn: het wekelijkse pianospel is het enige moment waarop ze controle, rust en toekomst ervaart. Haar verhaal is pijnlijk, maar wordt gedragen door een vastberadenheid die haar overeind houdt.

Van Mieghem toont zich een auteur met empathie en psychologisch observatievermogen. Vooral in de portretten van Mara en Christiane overtuigt de roman door emotionele precisie. Hun innerlijke conflicten worden zorgvuldig opgebouwd, zonder melodrama of effectbejag en blijven geloofwaardig in hun ontwikkeling. De betrokkenheid van de lezer ontstaat niet door plotgedreven sensatie, maar door aandacht voor detail en psychologische nuance.

Het verhaal van Ariane vormt het zwakste onderdeel van de roman. Haar rouwproces wordt uitgesponnen in lange passages van herinnering en reflectie die zich thematisch en stilistisch herhalen. De beweging blijft vrijwel uitsluitend intern, waardoor haar verhaallijn narratief stagneert. Wat kan worden gelezen als een realistische weergave van rouw, slaat gaandeweg om in monotonie. Ariane blijft niet alleen gevangen in haar verleden, maar ook als personage binnen een beperkte emotionele bandbreedte.

De afwisselende hoofdstukkenstructuur zorgt aanvankelijk voor ritme en afwisseling, maar legt gaandeweg ook de overbelasting van deze roman bloot. Van Mieghem wil veel: rouw, misbruik, destructieve relaties, moederschap, vrouwelijke ambitie, sociale ongelijkheid en de helende kracht van kunst. Die thematische ambitie is bewonderenswaardig, maar werkt niet altijd in het voordeel van het geheel. Sommige verhaallijnen hadden aan kracht gewonnen door scherpere focus, terwijl andere motieven slechts zijdelings worden aangestipt en daardoor onderontwikkeld blijven.

Liefde fungeert als het centrale thema, maar krijgt vrijwel uitsluitend een problematische invulling. In nagenoeg alle relaties zijn het de vrouwen die dragen, zorgen en zich aanpassen. Mannen zijn vooral afwezig, beschadigd of destructief en functioneren primair als katalysator voor vrouwelijke pijn en groei. Hoewel dit aansluit bij een herkenbare maatschappelijke realiteit, blijft de uitwerking eenduidig. Het gebrek aan morele ambiguïteit of tegenstemmen doet afbreuk aan de thematische gelaagdheid die de roman nastreeft.

Het muzikale kader, versterkt door de QR-code met een Spotify-playlist,  is zorgvuldig en betekenisvol uitgewerkt. Muziek fungeert als troost, ontsnapping en ambitie. Toch kan ook dit motief de structurele onevenwichtigheid van de roman niet volledig compenseren.

Crescendo getuigt van grote inhoudelijke gedrevenheid en oprechte betrokkenheid bij de personages. Die urgentie levert indringende momenten op, maar maakt de roman tegelijk kwetsbaar voor overbelasting. Niet alle verhaallijnen krijgen dezelfde literaire spanning of diepgang, waardoor het geheel minder scherp aftekent dan mogelijk was geweest. Crescendo is ambitieus, maar had gewonnen bij meer contrapunt.

Anna Husson

Hilde Van Mieghem – Crescendo. Uitgeverij De Arbeiderspers, Amsterdam.  408 blz. 26,99 euro.