De liefde blijft

In 1714 stort een oude Inca-brug in Peru in en vijf reizigers worden in de afgrond geslingerd. De in 1927 verschenen roman De brug van San Luis Rey van de Amerikaan Thornton Wilder, begint meteen met de gruwelijke feiten. Broeder Juniper die het ongeluk voor zijn ogen ziet gebeuren, besluit te onderzoeken waarom deze vijf mensen dit lot moesten ondergaan. ‘Hier kon men eindelijk Zijn bedoelingen in hun pure vorm achterhalen.’

De_brug_van_San_Luis_ReyEn zo zoomt Wilder, via franciscaan Juniper, in op de vijf levens. Markiezin Doña Maria, van wie de amechtige brieven aan haar ietwat boosaardige dochter na het ongeluk van grote waarde werden, al is het beeld dat uit de brieven oprijst niet gelijk aan de wijze waarop ze omgaat met haar personeel, in het bijzonder de arme Pepita die haar helpt en ondersteunt waar ze maar kan. Later duikt Doña Maria ook weer op in het leven van de toneelspeelster Camilla, van wie haar zoon verongelukt. En zij speelt weer een rol in het leven van de tweelingbroers van wie er een zal overlijden aan een ziekte, waarna de ander stuurloos wordt. Zo verstrengelen zich de verschillende levens, zonder dat het heel erg opgelegd of geconstrueerd aandoet.

Waar je in het begin wel aan moet wennen zijn de formuleringen van diverse worstzinnen, waarbij je je na lezing afvraagt wat er nou precies bedoeld wordt. ‘Het waren haar brieven die in een verbazingwekkende wereld het leerboek van schooljongens en de mierenhoop van de grammatica zijn geworden.’ ‘De opvoeding tot voortreffelijkheid is onder alle omstandigheden moeilijk, maar te midden van de lichtgeraaktheid en afgunst van een klooster moest ze langs onvoorstelbare omwegen worden geleid.’ Wat? Wat? Gelukkig valt er zo nu en dan ook een mooie zin te noteren: ‘Er was iets in Lima wat in meters paars satijn was gehuld waaruit een reusachtig opgezwollen hoofd en twee dikke beparelde handen staken; en dat was de aartsbisschop.’

Het einde van de diverse levensverhalen staat vast, de persoon of een verwant betreedt de brug en is verloren. De eindconclusie van Wilder is suikerzoet: ‘Er is een land van de levenden en een land van de doden en de brug is de liefde, het enige wat blijft, het enige wat betekenis heeft.’ Daar kun je tegenwoordig binnen de literatuur toch niet meer mee aankomen?

Coen Peppelenbos

Thornton Wilder – De brug van San Luis Rey. Vertaald door Peter Bergsma. Van Oorschot, Amsterdam. 144 blz. € 18,95.

Verscheen eerder in de Leeuwarder Courant en in het Dagblad van het Noorden op 30 oktober 2015. Guus Bauer had eerder op Tzum een positiever oordeel.